Mier Gerda, het koningshuis en de spekjestest: onderzoek door basisschoolleerlingen
Onderdeel van het jaarlijkse Wetenschapscongres junior is een wetenschapsquiz. Deze begon met een oefenvraag ‘Alleen volwassenen kunnen onderzoek doen’ waarop de leerlingen volmondig ‘niet waar’ stemden. En dat bleek wel tijdens deze ochtend. Er waren prijzen voor onder andere originaliteit, schrijfstijl en opmerkzaamheid voor werkstukken over hun eigen onderzoek.
Dansende chimpansees en zingende papagaaien
Dr. Michelle Spierings (bioloog en onderzoeker bij de Universiteit Leiden en de Universität Wien) startte het congres met een kindercollege over muzikaliteit bij dieren. Muziek is overal, in alle culturen, iedereen is muzikaal op een bepaalde manier. Zelfs baby’s van twee dagen oud herkennen al het ritme van hun moedertaal. Maar zijn andere diersoorten ook muzikaal? Er wordt nog onderzoek gedaan naar het ritmische gedrag van apen, zoals zingende gibbons en dansende chimpansees.
Vogels zijn wel heel muzikaal en ritmisch. Zo is er een filmpje van een dansende kaketoe, die danst op de beat van de muziek. En bij het Bird Singalong project sturen mensen filmpjes in van hun papegaai die meezingt met een muziekstuk. Sommige papegaaien kunnen heel goed zingen maar passen zich ook aan. Als de onderzoekers een nieuwe versie van het liedje sturen die hoger is dan gaat de papegaai ook hoger zingen.
Spierings legde uit dat dit onderzoek belangrijk is om te begrijpen hoe de wereld werkt. Waarom zijn we muzikaal en hoe is het ooit ontstaan? Het zegt veel over hoe wij zijn maar zegt ook wat over dieren en wat ze kunnen horen en begrijpen. Muzikaliteit is voor iedereen!
Op Venus ben je vaker jarig
Bij de wetenschapsquiz kwamen leuke weetjes voorbij aan de hand van verschillende vragen. Egyptenaren gebruikten oogmake-up om mensen te genezen. Op Venus ben je vaker jarig dan op aarde. Het geslacht van de krokodil wordt bepaald door de omgeving waarin het ei wordt uitgebroed. En de kop van een hogesnelheidstrein is geïnspireerd op een ijsvogel. Na een spannende afvalrace moesten de overgebleven kinderen een benaderingsvraag beantwoorden: hoeveel professoren heeft de universiteit leiden? Dat zijn er 698, waar de winnaar met 720 het dichtst bij zat.
Van onderzoeken over lachen tot een experiment door trillingen van de Noordzee na te doen
Het congres eindigde met een prijsuitreiking in verschillende categorieën. De prijs voor doorzettingsvermogen ging naar Sophie en Liza van de Maria Montessorischool. Zij observeerden mieren in een doolhof. Voor sommige mieren was het heel makkelijk. Maar mier Gerda zorgde ervoor dat ze anderhalf uur lang naar haar hebben moeten kijken.
In de categorie serendipiteit – iets ontdekken waarnaar je niet op zoek bent – won Alyshia van De Wegwijzer. Ze deed het inmiddels bijna klassieke onderzoek: kijken wat kinderen doen als je ze alleen laat met spekjes. Het viel haar op dat de kinderen die de spekjes hadden opgegeten zich gingen verstoppen als ze de kamer weer binnenkwam. Dat deden ze waarschijnlijk uit schaamte omdat ze wisten dat het niet mocht. Overigens hebben maar twee van de vijftien kinderen de spekjes opgegeten.
Delft Oranjestad
De prijs voor het beste werkstuk werd uitgereikt aan Janne van CBS De Waterhof. Zij onderzocht of de mensen in Delft anders kijken naar het koningshuis dan de rest van Nederland. De meeste leden van het koningshuis zijn begraven in de Nieuwe Kerk en Delft, en de stad wordt gezien als Oranjestad. Ze voerde een enquête uit in Delft en vergeleek de resultaten met een landelijk onderzoek. De inwoners van Delft bleken veel positiever over het koningshuis te denken dan andere Nederlanders.
Wisselbeker
Tenslotte ging de Wisselbeker dit jaar naar De Klinker in Spijkenisse omdat er op die school veel enthousiasme was voor het project. Juf Simone zorgde voor een serieuze en fijne, toegankelijke sfeer. Bovendien betrok ze ook de leerlingen die voor het eerst meededen goed in het proces.
Wat is het Wetenschapscongres junior?
Dit was de negende werkstukkenwedstrijd die de Universiteit Leiden organiseerde voor kinderen uit groep 5 t/m 8. De leerlingen doen zelf onderzoek en maken daar een werkstuk over. Leerlingen mogen individueel een werkstuk maken of samenwerken in een groepje.
Fotografie: Stefanie Uit den Boogaard