Minister Ollongren maakt indruk met persoonlijke speech: ‘Onze sterkste wapens zijn mensen’
Na 2,5 jaar als minister van Defensie is het tijd voor Kajsa Ollongren om het stokje over te geven. Voor een volle zaal gaf ze dinsdag haar afscheidsspeech bij de Universiteit Leiden in Den Haag met daarin persoonlijke lessen en herinneringen, van slapen op de grond bij de premier tot de oorlog in Oekraïne.
Hieronder een vertaalde samenvatting van wat Ollongren in haar college uitsprak.
'Jullie moeten het overnemen'
De vertrekkende minister richt zich direct op de studenten in de zaal: ‘Jullie zijn de studenten van vandaag en dus de leiders van morgen. Het overhandigen van de verantwoordelijkheid, hier vandaag, betekent niet dat ik het doorgeef aan de volgende minister van Defensie. Ik overhandig het aan iedereen binnen onze organisatie, het leger, maar vooral aan jullie. Jullie moeten het overnemen.’
De titel van de Engelse speech is dan ook ‘Handing Over Responsibility’.
Ollongren blikt terug op meerdere crisissen waarmee ze te maken kreeg in het verleden, zoals de bankencrisis, toen ze werkte bij het ministerie van Algemene Zaken als plaatsvervangend secretaris-generaal. ‘Fortis Bank stond op omvallen. We reisden naar België om te onderhandelen met de bankiers en ik sliep daar op de grond in de residentie van de premier en de premier op een stoel naast me voordat we de volgende dag de beslissing namen.’ Ze heeft geleerd van de ervaring en beseft dat samenwerking heel belangrijk is: ‘Oplossingen zijn altijd te vinden door samen te werken.’
'Je bent een held'
‘Alles kwam samen toen ik minister van Defensie werd, net voor de inval in Oekraïne’, vertelt ze. ‘Bij de herdenking in Normandië pasgeleden zag ik helden van vroeger. Die geven de verantwoordelijkheid door aan de volgende generatie. Ik zag bejaarde mannen huilen en dat maakte indruk. Zelenski knielde bij een veteraan en zei ‘je bent een held’ en de veteraan zei ‘nee, jij bent een held’. Dat raakte mij. Het zijn allebei helden. We leven in een belangrijke tijd. We hebben leiders nodig, die vertrouwen hebben in hun team.’
Meer dan ‘toys for the boys’
‘Elke leider heeft een team om zich heen nodig om iets mogelijk te maken. Als leider moet je keuzes maken, moeilijke keuzes. Een van deze keuzes is dat we onze defensie moesten versterken, maar er is geen onbeperkt budget. Zijn meer F-35’s de oplossing? Ook hier moeten we keuzes maken, want defensie is meer dan ‘toys for the boys’. Toen de oorlog in Oekraïne startte, twijfelden we niet over wat we moesten doen. We moesten hard werken en doorzetten. We leken wel wapenhandelaars in plaats van het ministerie van Defensie.’
Ollongren benadrukt dat een 360 graden-focus hard nodig is. ‘Kijken we naar Oekraïne, dan gaat het in het Midden-Oosten verder. Als we focussen op de Noordzee moeten we ook naar de Pacific kijken. Hoe geven we prioriteit aan Oekraïne terwijl we ook naar andere dreiging kijken? Hoe leren we van het verleden en kijken we ook naar de toekomst, naar technologie, AI, drones en intelligence die ons beïnvloeden? We kunnen de snooze-knop niet meer indrukken. De volgende oorlog is geen kopie van de huidige oorlog. De grootste dreiging is nu oorlogsmoeheid, niet Poetin.’
‘Voorbereiden op het conflict van morgen’
Nu en in de toekomst zijn partners hard nodig, weet Ollongren. Ze geeft de industrie en kennisinstituten als voorbeeld. ‘Het ministerie moet gekoppeld worden aan de gemeenschap. We hebben iedereen nodig. We moeten ons voorbereiden op het conflict van morgen, betere oplossingen vinden voor de toekomst. Dat is ook wat ik wil meegeven aan de volgende minister. Onze sterkste wapens zijn mensen, die maken namelijk verandering en het verschil mogelijk. We kennen 17 miljoen coaches bij het EK en hetzelfde geldt voor oorlog. Het is niet zo moeilijk om met een analyse te komen, een oplossing is veel moeilijker. Er ligt nog genoeg werk.’
Tekst: Magali van Wieren
Foto's: Arash Nikkhah
Publiek
De zaal zat vol studenten, defensiepersoneel, professionals en andere geïnteresseerden. Men was erg te spreken over de speech van Ollongren:
Tjarda Krabbendam-Hersman, Divisiedirecteur TNO Defensie en Veiligheid
‘Ik vond het een inspirerende speech. Wat ik gelijk heb meegenomen in mijn werk is dat leiderschap in het veiligheidsdomein vraagt om keuzes (ook moeilijke keuzes), samenwerken een must is en dat er altijd ruimte moet zijn voor hoe we kunnen leren. De huidige veiligheidssituatie vraagt om innovatie, een nieuwe manier van werken. Het is makkelijk om te komen met een voorstel voor verandering, het is moeilijker om te komen met een voorstel voor oplossingen, was één van de uitspraken van minister Ollongren. Ik voel me gesterkt om met mijn TNO-collega's in samenwerking met andere kennis- en veiligheidspartners te komen tot oplossingen voor een weerbaar Nederland en Europa.’
Alisa Hoenig, student & stagiair The Hague Centre for Strategic Studies
‘Voor mij was het vooral interessant om over het dagelijkse werk van een politicus te horen. Ik herinner me dat zij vertelde dat er altijd enkele grote thema’s zijn in de politiek die heel veel aandacht krijgen (in de maatschappij, in het nieuws, etc.). Op dit moment is dat bijvoorbeeld Oekraïne of Gaza. Maar als minister moet je wel verder en naar alle andere plekken en plannen kijken die ook invloed op onze samenleving hebben. Ze vertelde ook over het moderniseren en uitbouwen van defensie. Dan zijn nieuwe machines zoals de F-35 altijd sexy, maar je moet ook naar banale dingen kijken, zoals voldoende salaris voor soldaten. Ik vond het inspirerend deze nuances te horen en ga dat zeker in mijn werk meenemen. Voor mijn stage en straks master ben ik altijd bezig met politiek onderzoek waarbij dit soort details belangrijk zijn. En ik ben altijd benieuwd naar de focus van ministeries.'
Abel Buijnsters, student Crisis and Security Management, War and Peace
'Ik denk dat een belangrijke boodschap was dat we begrip, draagvlak en openheid moeten creëren met betrekking tot defensie. Het is voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow, het is abstract of kan als iets verstorends worden gezien. Door openheid en communicatie kunnen we aan onze veiligheid werken, zonder weerstand bij mensen te creëren.'