Unieke expositie vertaalt wetenschap in beeld, muziek en dans
Wat gebeurt er als Leidse wetenschappers uit verschillende vakgebieden, die samen naar complexe maatschappelijke problemen kijken, hun krachten bundelen met kunstenaars? De resultaten waren op dinsdag 11 juni te zien tijdens een unieke expositie; kijk mee en ontdek.
Hoe kun je een breder publiek bereiken met je onderzoek? Bijvoorbeeld door klassieke werkwijzen, zoals onderzoek in een lab of de publicatie van artikelen, in te ruilen voor muziekinstallaties, foto-essays en visuele projecties. Daarom sloegen de Young Academy Leiden (YAL, een samenwerkingsverband van promovendi binnen de Universiteit Leiden) en JUL (Jong Universiteit Leiden, een netwerk voor jonge medewerkers die meer uit hun werk en hun tijd aan de Universiteit Leiden willen halen) samen met kunstenaars de handen ineen. Het resultaat is vandaag te zien tijdens een expositie.
Muziek en meditatie
‘Het is een uniek evenement’, zegt organisator Jan van Rijn als hij in een volle zaal in het Lipsius-gebouw de bijeenkomst opent. Je zou deze expositie kunnen zien als een nieuwe vorm van wetenschapscommunicatie. Alle onderzoekers geven een korte toelichting op hun project, waarbij het publiek alvast een kleine muzikale performance te zien krijgt van muzikant Vincent Martig en studente Linthe van Rooij de rust terugbrengt door een meditatie-oefening. Daarna krijgen bezoekers de kans om zelf rond te lopen. Voor ruim twee uur worden de zintuigen van de bezoekers op een nieuwe manier geprikkeld. Kijk maar mee:
-
Heb je je ooit afgevraagd hoe je hersengolven klinken? Eerstejaarsstudent van de master Media Technology Linthe van Rooij onderzoekt het in het project: “Neurosonification: controlling sound with your mind”. In het interactieve spel zitten twee mensen tegenover elkaar met een koptelefoon op en een sensor opgeplakt die de hersenactiviteit meet. (1/2) -
De persoon die het beste kan ontspannen, bepaalt het geluid in de ruimte. Bezoeker Inaya wint de eerste keer en verliest daarna het spel: ‘Het is interessant - kun je ontspannen op commando als er een hele groep om je heen zit te kijken? Mij lukte het in ieder geval niet helemaal.’ (2/2) -
Alumnus Olaf Wisselink van de master Media Technology onderzocht in het project “Bar, Rope, String” de relatie tussen fysieke interfaces en digitale geluidssynthese van muziekinstrumenten. In de ruimte staan drie grote zelf ontwikkelde instrumenten die geluid produceren. Zodra een bezoeker de snaar aanraakt, dreunt een lage toon door de ruimte. (1/2) -
Wisselink constateerde dat er bij akoestische muziekinstrumenten een verband is tussen de persoon die het instrument bestuurt en het geluid dat wordt gemaakt. Bij digitale muziekinstrumenten is dit gescheiden. Wisselink was benieuwd wat er gebeurt als we de scheiding vervangen en ontwikkelde drie nieuwe muzikale interfaces. (2/2)) -
‘Leren door te doen’ staat centraal, aldus Joyce den Hertog. Ze maakte samen met Zoë Breed het kunstwerk “Pure Dance” waarin de muziek die te horen is bepaald wordt door de lichaamsbewegingen die iemand voor de webcam van de computer maakt. ‘We hebben de hoeken berekend van de lichaamsdelen en verschillende aanknopingspunten bepaald, die ieder een eigen klank en toonhoogte creëren. Zo registreert de camera mijn neus en als ik door mijn benen zak, verandert bijvoorbeeld het tempo van de muziek.’ De bezoekers vormen hun lichaam in allerlei posities en nieuwe klanken vullen de ruimte. -
Visueel antropoloog Mark Westmoreland introduceert “Broken Ground: Expanding Landscapes”, een foto-essay met luchtfoto’s van Noord-Ghana. Dit project, in samenwerking met de lokale gemeenschap, beoogt het vergaren van ‘embodied knowledge’: kennis die diep verankerd is in ons lichaam en handelen. (1/2) -
Nieuwe onderzoekstechnieken zoals tekenen, fotograferen, filmen en geluidsopnamen worden hierbij ingezet, in plaats van traditionele schriftelijke methoden. Westmoreland zegt: ‘Ik ben geen kunstenaar, maar ook geen wetenschapper. Het is iets wat ertussen zit.’ (2/2) -
Visueel antropoloog Cristiana Strava heeft van 2007 tot 2009 binnen het Harvard Sensory Ethnography Lab de film “Ori Mi Pe” gemaakt over vrouwen die weven in Nigeria. In de 12 minuten durende film bekritiseert ze de oude vormen van etnografisch filmmaken, die vaak draaien om de ‘exotische ander’ en het doel hebben om iets te leren over andere culturen. Dit gedachtegoed wordt volledig herzien in Strava's film, waarin ze samenwerkt met de vrouwen. Methodes zoals photovoice en het geven van de camera aan de vrouwen zorgen voor nieuwe vormen van representatie. -
De studenten Rianne Jorritsma, Lisanne Schoonebeek en Wout den Buurman, onderdeel van de masterspecialisatie Science Communication and Society, willen met hun audiovisuele project de ExtraCellular Matrix (ECM) onder de aandacht brengen. ECM is een belangrijk onderdeel van ons lichaam dat de cellen bijeenhoudt en een belangrijke rol speelt in de communicatie tussen cellen. Hun project “Collagen Canvas” is een digitaal, zwart canvas dat zich langzaam vult met kleurrijke lijnen die interacteren met de muziek- een weergave van de interacties in ons lichaam door ECM. -
Nog voordat bezoekers ruimte 2.17 betreden, zijn de klanken van Vincent Martigs klarinet al te horen. Hij speelt abstracte, door een computer gegenereerde bladmuziek. Onderzoeker Pieter Pierrot onderzocht tijdens zijn master Media Technology of muzikanten AI-ontwikkelde stukken kunnen spelen. Dat leidde tot het project “Shapes and Staffs: An exploration of computer-generated graphic scores”. (1/2) -
Dit onderzoek richtte zich op de betekenis en essentie van muziek in een tijdperk waarin AI steeds meer creatieve taken overneemt. Pierrot: ‘Het opmerkelijkste is dat de betekenis van de muziek zowel niet uit de muzikant als componist voortkomt, maar voortkomt uit de luisteraar. Als de luisteraar er iets van vindt, dan is het betekenisvol.’
Tekst en beeld: Wilke Geurds
Over de tentoonstelling
Deze tentoonstelling vormde de laatste activiteit van de YAL-serie “seasons of interdisciplinarity”, waarin onderzoekers van verschillende disciplines met elkaar samenwerken om complexe vraagstukken op te lossen. De expositie kwam tot stand gekomen in samenwerking met LIACS Media Technology en ReCNTR en in totaal waren er zeven projecten te zien die de grens opzoeken tussen kunst en wetenschap. De tentoonstelling was eenmalig te bezoeken, maar organisatoren Jan van Rijn en Bram Boesschen Hospers zijn enthousiast over het resultaat. Wat hun betreft komt er volgend jaar een vervolg om zo de brug te kunnen blijven slaan tussen kunst en wetenschap.