Leren over wetenschap tijdens de Summerschool Junior
Hoe kan een pil ervoor zorgen dat je geen pijn meer hebt? Hoe weten we wat we nu weten over heel lang geleden? Wat is de overeenkomst tussen een ijsvogel en een hoge snelheidstrein? Iedere dag kregen de kinderen een teaser over het programma van de volgende dag. Er deden 29 kinderen mee uit groep 6 en 7 van verschillende basisscholen uit Zuid-Holland. Zij kwamen een week lang kennismaken met wetenschap in de eerste week van de zomervakantie.
Taal bij dieren en perspectieven
Judith Varkevisser (gedragsbioloog, Universiteit Leiden) start deze summerschool met een kindercollege en vertelt over hoe taal anders is bij dieren dan bij mensen. Door middel van observatieonderzoek en proeven wordt getest in hoeverre je met dieren kunt praten en of we op ze lijken. Varkevisser laat de kinderen een paar filmpjes zien met bijvoorbeeld een aap en een baby die dezelfde opvoeding krijgen, en of de aap kon leren praten. Of een bordercollie die bij het horen van meer dan 1000 namen het juiste speeltje erbij uitkiest. Bij de vraag wie Charles Darwin kent blijken veel kinderen te weten over de evolutie- en zelfs de vinkentheorie.
Van meetbrillen tot goed- en kwaadbrillen
Daarna leren de kinderen over perspectiefgericht onderwijs. Met een brillenoverzicht leren ze dat je op verschillende manieren naar een onderwerp kunt kijken. Bij de regelbril denken we aan de overheid, bij een beweegbril aan een gymdocent et cetera. Onderzoekers kijken ook allemaal vanuit hun eigen bril naar een onderwerp: een historicus kijkt door de tijdreisbril, een antropoloog kijkt door de samen- en verschilbril, een bioloog kijkt door de levensbril.
De kinderen gaan druk aan de slag met het kiezen van perspectieven die bij hen passen en eindigen de eerste dag met een posterpresentatie hierover.
Reis van het pilletje
Je hebt hoofdpijn en krijgt paracetamol tegen de pijn. Je neemt het in met wat water maar wat doet zo’n pilletje daarna? Waar gaat het naartoe? Vandaag gaat over de route die een geneesmiddel aflegt in het menselijk lichaam, ‘farmacokinetiek’ genoemd. Jeroen van Smeden, Adam Cohen en Robin Geever (Centre for Human Drug Research, CHDR) verzorgen eerst een minicollege met een introductie op dit onderwerp. Bij de groepsopdracht doen de kinderen korte proefjes, beantwoorden ze vragen, tekenen ze de reis van het pilletje en presenteren ze hun bevindingen. Bij de eindquiz doen de kinderen enthousiast mee, een van hen weet zelfs haarfijn uit te leggen hoe antibiotica toevallig is ontdekt door Alexander Fleming.
Als gids door het Rijksmuseum van Oudheden
Op de Romeinse afdeling van het Rijksmuseum van Oudheden horen de kinderen meer over twee bijzondere voorwerpen en waarvoor deze dienden. Ze krijgen in groepjes een voor hen onbekend voorwerp mee om op te zoeken in het museum. Ze moeten bedenken waarvoor het werd gebruikt. Na goed zoeken en een hoop informatie lezen komen de kinderen steeds meer te weten over hun voorwerp. Wat denken ze dat het is, wat voor functie had het? Ze nemen de begeleiders mee door het museum naar hun voorwerp en vertellen alles wat ze te weten zijn gekomen.
Biomimicry, het nabootsen van leven
De natuur verzint van alles en als we goed kijken kunnen we dat nabootsen. Een interessant en interactief college door Thal Jonas in de Hortus Botanicus. Hij laat aan de hand van veel voorbeelden zien wat voor handige dingen de natuur heeft bedacht en hoe we daarvan kunnen leren. Een goed voorbeeld van biomimicry is de zwemflipper, een handig hulpmiddel bij het zwemmen. Tenminste als je het op dezelfde manier gebruikt, je moet er niet op rondlopen. Of kleefkruid als inspiratie voor klittenband en lotusblad voor vuilafstotende verf, handig voor ruimtes die steriel moeten zijn. En door de vorm van de snavel van de ijsvogel te gebruiken voor hogesnelheidstreinen maken deze gelukkig een stuk minder herrie.
DNA isoleren met een kiwi
De Leidse Biologen Club begeleidt de kinderen in groepjes bij het maken van DNA. Geduld is hierbij een schone zaak, want na kiwi te mengen met water, zout en afwasmiddel is het vooral wachten. Om de 5 minuten mogen de kinderen tot drie keer toe even roeren en vervolgens filteren. Bij de meeste kinderen lukte het om DNA te isoleren uit kiwi en mochten ze het resultaat in een buisje mee naar huis nemen. Niet alleen het wachten was een uitdaging, sommige kinderen aten het liefst de kiwi op en hadden stiekem al een hapje genomen.
Mag je een zwaard stelen in een computerspel?
Een vraag waar Bart Schermer zich mee bezighoudt, want hij is hoogleraar Recht en digitale Technologie. Hij vertelt over strafrecht, artikel 310 en dat je niet mag stelen. Als iets niet in het Wetboek van Strafrecht staat dan mag het. Maar wat als een wet onduidelijk is? Dan moet je zoeken, rechtsvinding heet dit, en misschien een wet maken of aanpassen. Onderzoek bij rechten gaat dan ook iets anders, want hier kun je geen proefjes doen. Maar je kunt wel kijken naar de rechtspraak, literatuur of in discussie gaan. Schermer noemt het Runescape-arrest als voorbeeld om aan te geven dat digitale spullen ook spullen zijn en je die niet mag stelen.
Na het college en nog heel veel vragen aan Schermer is het tijd voor een feestelijke afsluiting en de uitreiking van de certificaten. Die vragen gingen overigens niet alleen over cybercriminaliteit. Want ook belangrijk om te weten is hoe de katten van Schermer heten, hoe zwaar ze zijn, zijn favoriete computerspel en dier, hoe lang zijn studie duurt, het allerleukst aan zijn werk et cetera.
Bij de uitreiking is over ieder kind wel wat bijzonders te vermelden, want wat een leuke, nieuwsgierige en actieve groep was dit. Eigenlijk was dat tot nu toe ieder jaar zo en hopen we volgend jaar weer een hoop aanmeldingen van enthousiaste kinderen.
