Met VR ervaren hoe het is als een patiënt een schoen naar je gooit
Psychologiestudenten treffen meestal pas erg laat in hun studie patiënten. Daarom willen de neurowetenschappers Ineke van der Ham en Judith Schomaker onderzoeken of studenten effectiever leren van een virtuele ervaring met een patiënt met dementie dan van een tekst. Schomaker: 'We hebben plannen om meer VR-ervaringen zoals 'Dementia Up & Close' in het onderwijs te ontwikkelen.'
Hoe kwamen jullie erop om dit te onderzoeken?
Veel psychologiestudenten willen graag klinisch (neuro)psycholoog worden, maar komen pas erg laat in de opleiding in contact met patiënten. Vaak vindt dat eerste patiëntcontact pas plaats tijdens een stage- of scriptieproject in het laatste jaar. Een reden hiervoor is dat we elk jaar honderden eerstejaars hebben - dit jaar ook weer ~650 - en dit soort patiëntcontact eerder in de opleiding dus ingewikkeld is. Met innovatieve extended reality (XR-)technologieën hebben we de unieke mogelijkheid om een immersieve, realistische ervaring te creëren, zodat studenten het (soms heftige) gedrag van patiënten van dichtbij ervaren, maar dan binnen de muren van de universiteit of zelfs thuis. De vraag is: Is zo'n virtuele ervaring effectief?
Kan je de onderzoeksopzet omschrijven?
In dit Dementia Up & Close-project willen we onderzoeken hoe het leren van een tekst en het leren van een virtuele ervaring zich tot elkaar verhouden. In één conditie van het experiment zullen studenten verschillende 360 graden video's ervaren in Virtual Reality. In deze video's zien de studenten patiënten met dementie die gedrag laten zien dat past in dit ziektebeeld. Het zijn soms best heftige scenario's met grensoverschrijdend gedrag, die een student anders niet gauw zou ervaren. In een tweede conditie zullen studenten op een meer klassieke manier over dementie leren. Daarna testen we wat studenten geleerd hebben van de ervaringen. Onthoud je meer van zo'n immersieve ervaring, of is een klassieke aanbiedingsvorm even effectief of zelfs beter?
Waarom is het belangrijk dat deelnemende studenten nog geen ervaring hebben met iemand met dementie?
Het idee is dat studenten in ons experiment voor de eerste keer een patiënt met dementie van dichtbij kunnen ervaren. Als je al veel ervaring hebt met een individu met dementie is de kans groot dat veel gedragingen die we laten zien herkenbaar voor je zijn. We kunnen dan moeilijker onderzoeken hoeveel je van de video's geleerd hebt. Daarbij is mogelijk dat achtergrondkennis de ervaring zou kunnen kleuren, bijvoorbeeld doordat je al specifieke verwachtingen hebt over het gedrag van patiënten met dementie.
Communiceren de studenten in het onderzoek met de virtuele patiënt ?
Studenten kijken tijdens de ervaring van de scenario's rond, wat echt het gevoel geeft van 'erbij zijn'. Het is op dit moment nog geen interactieve ervaring. Voor ons onderzoek naar de effectiviteit van het leren van zo'n ervaring is dit juist goed, omdat we zo zelf controle houden over het materiaal. Dynamisch-interactieve ervaringen met patiënten kunnen heel krachtig zijn. We zijn nu met een bedrijfje dat dit soort dynamisch-interactieve scenario's in VR maakt aan het kijken hoe we dat vormgeven, maar dat is dus voor de toekomst!
De stap van leren uit een boek naar de klinische praktijk lijkt best groot. Tegen welke moeilijkheden lopen beginnende clinici aan die pas met ‘echte patiënten’ werken?
Onze opleidingen zijn academisch en we leiden studenten vooral op om academisch te leren denken. Als studenten laat in de opleiding voor het eerst in aanraking komen met patiënten hebben ze vaak het gevoel helemaal niet voorbereid te zijn op die ervaring. Alhoewel begrip van de neurobiologische mechanismen cruciaal is, helpt deze kennis je niet direct op het moment dat een patiënt grensoverschrijdend gedrag laat zien. Lezen over een patiënt die met een schoen gooit, is bijvoorbeeld een stuk minder heftig dan daadwerkelijk een patiënt meemaken die een schoen naar je hoofd gooit. Ervaren hoe een patiëntengroep is en leren hoe je daar het beste mee omgaat is moeilijk vanaf papier. Het type immersieve ervaring wat we in dit onderzoek gebruiken zou ervoor kunnen zorgen dat studenten in een eerder stadium van de studie aan den lijve ondervinden hoe bepaalde ziektebeelden zich uiten in gedrag en wat de invloed daarvan op de omgeving kan zijn.