Ontsteking onder de loep: nieuwe aanknopingspunten voor de behandeling van slagaderverkalking
Hoe spoor je mensen met een hoog risico op hart- en herseninfarcten op? En hoe kun je slagaderverkalking beter behandelen? Die vragen houden onderzoeker Marie Depuydt bezig. Ze doet onderzoek naar cellen van ons afweersysteem die ervoor zorgen dat slagaderverkalking steeds erger wordt. ‘Het is een uitdagende en interessante puzzel om je in te verdiepen.’
‘Ik denk dat bijna iedereen wel iemand kent die lijdt aan hart- en vaatziekten’, vertelt Depuydt. Een van de meest voorkomende is slagaderverkalking, een complexe ziekte, met veel risicofactoren en processen op celniveau die nauw met elkaar zijn verbonden. ‘Om de ziekte goed te begrijpen en goed te kunnen behandelen, moeten we inzicht krijgen in het samenspel van al deze factoren.’
Naast complex is slagaderverkalking vooral ook een sluipziekte. Hij ontwikkelt zich zonder dat je het merkt. In de bloedvaten ontstaan plaques van vetachtige stoffen. Deze plaques kunnen openscheuren, waardoor zich een bloedpropje vormt dat een bloedvat opeens afsluit. Als er daardoor geen bloed naar het hart of de hersenen kan, ontstaat een hart- of herseninfarct, met blijvende schade of overlijden tot gevolg.
Ontstekingen afremmen om infarcten te voorkomen
Het is al lange tijd bekend dat ontstekingen slagaderverkalking verergeren. Ook scheuren ontstoken plaques sneller open. Het afremmen van ontstekingen lijkt dus een goede manier om infarcten te voorkomen, maar vooralsnog is er geen behandeling die hierop ingrijpt. Depuydt gaat onderzoeken hoe bepaalde ontstekingscellen, de T-cellen, actief worden en deze ontstekingen in de plaques veroorzaken. Want als je dat weet, kun je die kennis gebruiken om ze ook weer minder actief te maken.
Direct in het ziekteweefsel zelf onderzoek doen
Daarvoor heeft Depuydt uniek materiaal tot haar beschikking. ‘Wij ontvangen zowel het bloed als het weefsel met de slagaderverkalking van patiënten die geopereerd worden in het Haaglanden Medisch Centrum Westeinde in Den Haag. Hiermee kunnen we direct in het ziekteweefsel zelf onderzoek doen naar de ontstekingscellen.’ Depuydt brengt in kaart hoe de T-cellen in de slagaderverkalking geactiveerd worden en welke signaalstoffen daarvoor zorgen.
Marie Depuydt heeft uniek materiaal tot haar beschikking
Het materiaal brengt wel de nodige uitdagingen met zich mee. ‘Het slagaderverkalkingsmateriaal is soms wat lastig om mee te werken. We ontvangen het materiaal direct vanuit de operatiekamer. Om zoveel mogelijk levende cellen uit het materiaal te verkrijgen, zit er tijdsdruk achter. Gelukkig hebben we er inmiddels veel ervaring mee.’ De signaalstoffen die Depuydt vindt, onderzoekt ze vervolgens verder in cel- en diermodellen om te zien of het beïnvloeden van die signaalstoffen de slagaderverkalking afremt. Dat opent deuren voor nieuwe behandelingen in de toekomst.
Bijdragen aan een betere behandeling van slagaderverkalking
In het bloed zoekt Depuydt naar de voorlopercellen van T-cellen om te zien of die het verloop van de ziekte kunnen voorspellen. Het vermoeden is dat mensen die meer van deze voorlopercellen hebben, een hoger risico hebben op een infarct. ‘Door deze voorlopercellen in het bloed te meten, kunnen we patiënten op tijd herkennen en zorgen dat zij de juiste behandeling krijgen.’
Hoewel haar bevindingen niet direct toepasbaar zullen zijn in de kliniek, denkt Depuydt wel dat het belangrijke inzichten zal opleveren die in de toekomst kunnen bijdragen aan een betere behandeling van slagaderverkalking.
Voor haar onderzoek ontvangt Depuydt een Dekkerbeurs. De Hartstichting kent deze persoonlijke onderzoeksbeurs jaarlijks toe aan een select aantal getalenteerde wetenschappers die onderzoek doen naar hart- en vaatziekten. Depuydt: ‘Het is fantastisch om te horen dat de commissie jouw onderzoeksvoorstel heeft uitgekozen. Ik heb veel zin om aan het project te gaan beginnen!’