Moderne Literatuur uit het Midden-Oosten - de leeslijst
Het Midden-Oosten heeft een rijke literaire traditie, die steeds meer aandacht krijgt in het Westen. Moderne literaire werken behandelen hedendaagse kwesties, zoals de erfenis van het kolonialisme, de strijd tussen traditionalisme en moderniteit, de plaats van vrouwen in de maatschappij en de oorlog in Israël/Palestina.
Om de diversiteit van de hedendaagse literatuur en maatschappij uit het Midden-Oosten te benadrukken, hebben we een aantal iconische werken uit de vorige eeuw tot nu geselecteerd. Deze lijst is niet beperkt tot een specifieke plaats of genre, maar bevat literatuur uit verschillende delen van het Midden-Oosten en behandelt verschillende thema's, waardoor de lezer de vrijheid heeft om deze rijke literaire traditie vanuit meerdere hoeken te verkennen.
Alle boeken in deze lijst zijn deel van de collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). Leen een boek door de link onder de titel te volgen, of door zelf te zoeken in onze Catalogus.
Naguib Mahfouz, The Cairo Trilogy
1956–1957
Mahfouz is de enige Arabische auteur die de Nobelprijs voor literatuur heeft gewonnen. De Cairo Trilogy is het belangrijkste werk van deze "vader van de Arabische literatuur". De boekenserie volgt de familie al-Jawad gedurende drie generaties, van de Eerste Wereldoorlog tot de jaren 50. Omdat elk deel zich richt op een opeenvolgende generatie, belicht de serie de enorme sociale en politieke veranderingen in Egypte. Het verhaal begint met Ahmed abd al-Jawad, die met ijzeren vuist over zijn familie regeert, terwijl hij zichzelf een weldadige levensstijl gunt. Het tweede deel beschrijft de zoektocht van een jongere generatie naar liefde en onafhankelijkheid. En in het laatste boek bereiken de politieke omwentelingen in het land een hoogtepunt, terwijl Ahmeds kleinkinderen worstelen om zichzelf een plaats te geven in een telkens veranderend Egypte. De trilogie toont op slimme wijze de worsteling tussen moderniteit en traditie, en tussen familiewaarden en individuele waarden: thema's die het Midden-Oosten tekenen sinds de val van het Ottomaanse rijk.
Tayib Saleh, Season of Migration to the North
1966
Saleh verwerkt in zijn boeken thema's die velen in het Globale Zuiden na aan het hart liggen: de destructieve erfenis van het kolonialisme, ballingschap en de spanningen tussen traditionaliteit en moderniteit. Met zijn lyrisch proza, loodst Saleh de lezer behendig langs deze delicate kwesties. Het verhaal draait om Mustafa Sa'eed, die zichzelf vanuit een klein Soedanees dorp heeft opgewerkt tot de Britse universiteitswereld. Wat aanvankelijk een succesverhaal lijkt, valt echter langzaam uiteen en toont de extreme psychologische uitdagingen die met zulke veranderingen gepaard gaan. Saleh biedt zo een verhelderend en breed perspectief op de psychologische complexiteit van Sa'eed's leven en onthult wat het betekent om in een postkoloniale wereld te leven. Season of Migration of the North is geroemd als een van de belangrijkste werken in de Arabische literatuur in de 20e eeuw.
Marjane Satriapi, Persepolis
2000-2003
Hoewel oorspronkelijk gepubliceerd in het Frans, worden deze grafische memoires beschouwd als een van de belangrijkste werken die uit Iran zijn voortgekomen. Persepolis is de humoristische, maar openhartige autobiografie van Marjane Satrapi, die opgroeit in het Teheran van de jaren tachtig. Terwijl Satrapi opgroeit, veranderen de politieke en culturele waarden van het land. Satrapi verbeeldt de onschuld van een kind en de verschrikkingen van de oorlog op een realistische manier en toont de hypocrisie aan alle kanten van het conflict, evenals haar eigen veranderende idealen. Dit verhaal toont hoe ballingschap je kan vervreemden van de wereld, zowel in het buitenland als thuis. Het is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over de recente geschiedenis van Iran en hoe het voelt om een kind te zijn tijdens een oorlog.
Gibran Khalil Gibran, The Prophet
1923
The Prophet verscheen in 1923 en is inmiddels een universele klassieker die in 50 talen is vertaald. Daarmee is Gibran, een Libanese immigrant in de Verenigde Staten, een van de bestverkochte schrijvers aller tijden, direct na Shakespeare en Lao-Tzu. Zijn boek bestaat uit zesentwintig filosofische poëtische essays over onderwerpen variërend van liefde en schoonheid tot werk, vreugde en verdriet. Door elementen te lenen uit de christelijke mystiek, het islamitische soefisme en andere spirituele filosofieën, viel het in de smaak bij lezers met verschillende achtergronden. Gibran is een monumentaal figuur in de Arabische literaire traditie.
Adania Shabli, Minor Detail
2017
Deze door critici geprezen roman, geselecteerd voor de Booker Prize van 2021, draait om een 'Minor Detail' dat plaatsvond in de zomer van 1949, een jaar na de oorlog tussen Palestijnen en Israëliërs, bekend als de Onafhankelijkheidsoorlog voor Israël en de Nakba voor Palestijnen. De titel verwijst naar de verschrikkelijk behandeling van een jonge Palestijnse vrouw door Israëlische soldaten, wat later het obsessieve onderzoekspunt wordt van Ramallah, een jonge Palestijnse vrouw en het hoofdpersonage in het tweede deel van het boek. Vanwege het onderwerp is het boek controversieel, maar het blijft niettemin een essentiële lectuur voor iedereen die de Palestijnse ervaring van de oorlog beter wil begrijpen.
Nawal Saadawi, Women at Point Zero
1977
Saadawi is misschien wel de meest bekende feministe in het Midden-Oosten. Haar activisme voor sociale gelijkheid en vrouwenrechten in Egypte leidden tot haar gevangenschap en een verbod op haar boeken. Opgeleid als psychiater, was ze getuige van lot van vrouwen in psychiatrische afdelingen en gevangenissen. Women at Point Zero is gebaseerd op het levensverhaal van een van deze vrouwen, Firdaus, die ter dood werd veroordeeld voor de moord op een pooier. Hoewel het boek wordt beschouwd als fictie, was Firdaus een echt persoon, die Saadawi vertelde over het misbruik dat ze sinds haar kindertijd door mannen had ondergaan. Het boek toont de onderdrukking van vrouwen, maar gaat in wezen over verzet en empowerment. Firdaus' levensverhaal toont hoe ingewikkeld deze strijd voor genderrechten en sociale rechtvaardigheid kan zijn.
Yassine, Hot Maroc
2016
Een literair werk dat goed de hedendaagse sociaal-politieke situatie in het Midden-Oosten beschrijft, is Hot Maroc. Met haar verhaal neemt Yassine ons mee op een satirische reis door de sociale, culturele en politieke kwesties in het hedendaagse Marokko. Rahal Laaouina is een timide, gemarginaliseerde en tengere man, die zijn gevoelens van minderwaardigheid compenseert met de online roem die hij vergaart onder het pseudoniem "hot maroc". Online verspreidt hij geruchten en valt hij zijn vrienden en zelfs publieke figuren aan. Het verhaal belicht hoe snel Marokko verandert en hoe het land met deze veranderingen omgaat. Het onderzoekt ook universele thema's zoals cyberpesten en politieke corruptie. Tot slot is het een slimme satire, waarin Adnan verschillende verhalen met elkaar verweeft om de complexiteit van de sociale omwentelingen in Marokko te spiegelen. Naast een pageturner, is Hot Maroc een informatieve roman over hedendaagse Marokko.
Ghassan Kanafani, Men in the Sun
1963
Kanafani is een van de leidende figuren in de moderne Arabische literatuur. In 1948 werden de toen twaalfjarige Ghassan en zijn familie door zionistische milities uit hun geboorteplaats verdreven. Hij verwerkte zijn ervaringen in deze roman, die een klassieker in de Palestijnse literatuur zou worden. Men in the Sun is het aangrijpende verhaal van drie Palestijnse vluchtelingen, die proberen te ontsnappen uit een vluchtelingenkamp in Irak, in de hoop werk te vinden als arbeider in de olie-industrie in Koeweit. Het boek toont de ontheemding en ontberingen van Palestijnse vluchtelingen. In 1972 werden Kanafani - die leider was geworden van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina - en zijn 17-jarige nichtje gedood door een autobom die door de Mossad was geplaatst. Men in the Sun is onlangs vertaald naar het Nederlands.
Middle Eastern Library
De Universiteit Leiden opent binnenkort een nieuwe Middle Eastern Library. Wil je meer weten over de realistatie van de bibliotheek en dienstverlening voor studenten en onderzoekers? Bezoek de Middle Eastern Library website.
Neem contact met ons op
Mist u een belangrijk boek in deze lijst, of heeft u een leestip voor ons die we nog kunnen toevoegen aan onze collecties? Neem contact met ons op via Stel een vraag.