Veranderende machtsverhoudingen en rijzende sterren
De normen, instellingen en machtsverhoudingen die de afgelopen decennia de internationale politieke en economische betrekkingen in de Europese Unie hebben bepaald, ondergaan ingrijpende veranderingen. Met de terugkeer van de concurrentie tussen grote en ambitieuze mogendheden, zoals de VS, China, de EU en Rusland, groeit de behoefte aan nieuw, systematisch onderzoek. Daarom heeft een consortium van meerdere vooraanstaande universiteiten en andere instellingen een prestigieuze beurs van het MSCA Doctoral Networks toegekend gekregen. Een van de belangrijkste partners is de Universiteit Leiden, vertegenwoordigd door politicoloog Karolina Pomorska.
The MSCA Doctoral Networks
De Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA) Doctoral Networks maken deel uit van Horizon Europe, het belangrijkste financieringsprogramma van de EU voor onderzoek en innovatie. Het doel van deze netwerken is om promevendi op te leiden in samenwerkingsverbanden van organisaties uit verschillende sectoren in Europa en daarbuiten.
Het consortium EUFOG gaat een nieuwe generatie wetenschappers opleiden. Dankzij het MSCA kunnen 18 PhD plaatsen en diverse andere activiteiten worden gefinancierd. Ten minste twee van de nieuwe promovendi zullen gaan werken in het Instituut Politieke Wetenschap van de Universiteit Leiden, onder toezicht van universitair hoofddocent en politicoloog Karolina Pomorska: een over het onderwerp van de uitbreiding van de EU en de andere over de strategische autonomie van de EU.
Het consortium bestaat uit een diverse verzameling instellingen. Er zijn zeven belangrijke partners, waaronder de Universiteit Leiden. Universiteiten in Barcelona, Bristol, Krakau, Oslo, Wenen en Gent zijn ook betrokken. Volgens Pomorska heeft de samenwerking geleid tot ‘een stevige basis. We werken al bijna twee decennia samen, met vooraanstaande onderzoekers, denktanks, beleidscentra en partners buiten Europa.’ De Nederlandse denktank voor internationale zaken Clingendael zal het project ook ondersteunen. De kick-off is gepland op 1 december 2024. Dez financiering vanuit de Europese Commissie en United Kingdom Research and Innovation bedraagt 5 miljoen euro.
EU buitenlandbeleid in een tijdperk van geopolitieke verandering
Het EUFOG-consortium wil bijdragen aan een beter begrip van de rol van de EU in het licht van de recente geopolitieke ontwikkelingen. Veel is nog onzeker, maar duidelijk is een toename van de concurrentie tussen grootmachten in een multipolaire wereld. Denk aan de spanningen tussen de VS, China, de EU en Rusland, maar ook aan de groeiende geopolitieke ambities van regionale machten zoals India, Indonesië, Turkije, Iran, Brazilië en Zuid-Afrika.
De achtergrond is complex en uitdagend: klimaatverandering, pandemieën en het verslechterende milieu, maar ook technologische ontwikkelingen en de opmars van AI, een steeds feller wordende concurrentie om grondstoffen en de alomtegenwoordigheid van de nieuwe media-ecologie. ‘Internationale betrekkingen zijn onherroepelijk veranderd’, zegt Pomorska. ‘Daarom is er behoefte aan diepgaande kennis die ervoor zorgt dat de EU en haar lidstaten effectief kunnen navigeren door internationale machtsverschuivingen en kunnen bijdragen aan een duurzamer mondiaal bestuur.’
Van consensusgemeenschap naar proactieve internationale speler?
Traditioneel wordt de EU in een heel ander licht gezien. Pomorska legt uit: ‘De externe betrekkingen van de EU werden de afgelopen decennia beschouwd als een weerspiegeling van het soort gemeenschap dat de EU was: geïntegreerd via wetgeving, een gemeenschap van waarden. Steun voor multilateralisme, dat verwijst naar het proces van het organiseren van relaties tussen meerdere staten, en de bevordering van bepaalde internationale normen werden gezien als de onproblematische externalisering van interne consensus. Ten tweede, zelfs toen de EU hervormingsprojecten voor de internationale orde voorstond, waren deze gericht op het versterken van haar instellingen en normen, op een moment dat een dergelijke versterking werd gezien als grotendeels in overeenstemming met het traject van de internationale politiek. Dat is niet langer het geval.’
EUFOG gaat een generatie wetenschappers opleiden die zich bezighouden met de politiek (de politieke conflicten en debatten), het beleid (beslissingen en maatregelen) en de partners (relaties en percepties) die samenhangen met de manier waarop de EU reageert op de nieuwe internationale realiteit in een breed scala van onderwerpen, van veiligheid tot handel tot mensenrechten. De nadruk zal liggen op hoe de EU zich ontwikkelt als internationale speler in een betwist en meer gefragmenteerd internationaal systeem.
Interdisciplinair PhD-programma
EUFOG lanceert een vierjarig PhD-programma. Binnen een netwerk van 17 partners uit het bedrijfsleven en de academische wereld zal interdisciplinair onderzoek op hoog niveau worden gedaan en worden gespecialiseerde opleidingen opgezet in sociale en politieke wetenschappen, politieke economie en communicatie. Het gaat niet alleen om kennis; het project zal de EU ook van strategische input voorzien. ‘Het oogmerk is een meer coherente en alomvattende strategie om het hoofd te bieden aan een internationale orde, waarin zich helaas steeds meer conflicten voordoen,’ besluit Pomorska.