Wat betekent het om Oekraïens te zijn?
Het is bijna tweeënhalf jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel, maar het conflict tussen de twee landen is al veel langer gaande. Centraal daarin staat de vraag wat het betekent om Oekraïens te zijn. Gastonderzoeker Viktoriia Ryhovanova geeft er een vak over. Afgelopen studiejaar vond de tweede editie plaats.
De vraag ‘Wat betekent het om Oekraïens te zijn?’ heeft meerdere lagen, beaamt Hansika Baldwa, een van de studenten die de cursus heeft gevolgd. ‘De nadruk van de lesstof ligt op drie verschillende punten. Zo komt de wisselwerking tussen de geopolitiek en de geschiedenis van zowel Oekraïne als Rusland aan bod, maar ook de verschillen in cultuur werden benoemd, evenals de verschillen in taal.’
Narratief
‘Het vak heeft een interdisciplinaire benadering, waarbij ik de nadruk wil leggen op het idee van ‘nation is narration’,’ licht Ryhovanova toe. Deze benadering stelt dat het vertellen van verhalen en het bouwen van een narratief instrumenteel zijn in het construeren van een nationale identiteit.’ Zo beweert Poetin dat Oekraïne en Rusland niet uniek zijn, maar bij elkaar horen. ‘In de lessen wordt daar ook aandacht aan besteed’, vertelt Ryhovanova. ‘De studenten leren waar deze mythe vandaan komt en hoe deze werkt.’
De eerste opdracht van het vak draait dan ook om de desinformatie en de propaganda die naar voren komen gedurende het conflict. Het is echter de tweede opdracht waar de studenten het meest mee bezig zijn, en waar ze ook het meeste plezier aan beleven, vertelt Baldwa. ‘Voor onze eindopdracht moesten we in groepsverband posters maken over een object of gebeurtenis die cultureel van belang was voor Oekraïne. Verder werden we vrijgelaten. Sommige groepen gebruikten de opdracht om uit te weiden over Oekraïense muziek. De poster die ik maakte ging over de Trident (het Oekraïense wapen, red.), en wat dit heeft betekent voor de Oekraïense bevolking door de jaren heen. Daarna gingen we uitvoerig in gesprek over de posters, waardoor de cultuur ook echt begint te leven.’
Verandering
Hoewel dit slechts de tweede editie van het vak was, is deze wel veranderd, vertelt Ryhovanova. ‘De eerste editie was gedreven vanuit emotie. Zowel bij mij als bij de studenten. Er heerste een mentaliteit van ‘wat kunnen we doen?’ De focus lag op het conflict zelf en het vak werd gegeven vanuit een oorlogsperspectief. Dit jaar richtte zich meer op de cultuur, de taal en de tradities van het land. De nadruk veranderde en daarmee ook de motivatie achter de lessen.’