Banierententoonstelling grafisch werk Harry van Kruiningen over het Gilgamesj-epos
Het Gilgamesj-epos inspireerde de kunstenaar Harry van Kruiningen zijn leven lang. Deze vertelling uit Mesopotamië over de lotgevallen van Gilgamesj, de legendarische koning van Uruk, en zijn vriend Enkidu is een van de oudst overgeleverde epen uit de wereldliteratuur. Al is het epos bijna 4.000 jaar oud, het spreekt vanwege zijn universele thematiek nog steeds tot de verbeelding. De banierententoonstelling is te zien tot en met 31 oktober in de zuidhal van de Universiteitsbibliotheek.
Een onsterfelijk epos
‘Hij die de oerbron aanschouwde’. Zo begint het Gilgamesj-epos, een compositie die wel is omschreven als ‘het eerste humanistische document uit de wereldgeschiedenis’. De held van het verhaal is Gilgamesj, een koning die in het derde millennium v. Chr. en regeerde over Uruk, een stad in Zuid-Irak. Rondom deze koning ontstonden al vroeg legendes. In het tweede millennium v. Chr. wordt mede op basis van deze verhalen een langer epos gecreëerd, dat op twaalf tabletten met daarop ongeveer 3.000 versregels werd vastgelegd.
Het epos, dat zowel qua stijl als thematiek erg doet denken aan de Ilias en Odyssee van Homerus, was enorm populair, en werd door de eeuwen heen gekopieerd. Fragmenten van diverse series kleitabletten met het Gilgamesj-epos bevinden zich in musea over de hele wereld – nergens helaas als complete reeks. Nog regelmatig worden er nieuwe kleitabletfragmenten gevonden waardoor onze kennis over het Gilgamesj-epos blijft groeien.
Productief graficus
Harry van Kruiningen (1906-1996) was kunstschilder, kinderboekenschrijver en vooral productief graficus. De teksten die Van Kruiningen inspireerden zijn ontleend aan het elfde gezang van het Gilgamesj-epos. Hierin gaat Gilgamesj in zijn zoektocht naar onsterfelijkheid op bezoek bij Ut-napisjtim, de enige overlevende van de zondvloed. Dit verhaal toont veel opvallende parallellen met het zondvloedverhaal uit Genesis.
De eerste serie werken die Van Kruiningen over het Gilgamesj-epos maakte, dateert uit 1955. De serie is uitgegeven door Le Canard met als titel: Zondvloed en levenskruid. Acht kleurenlitho’s bij het epos van Gilgamesj. In 1963 volgt een serie van 26 etsen, in kleur en in zwart-wit, waarvan 16 zijn afgedrukt in een boekje getiteld: Gilgamesj, de mens in verzet tegen zijn noodlot (De Driehoek, Amsterdam, 1974). Harry van Kruiningen verwerkte Gilgamesj en zijn vriend Enkidu menigmaal in schilderijen. Het laatste was Enkidu en Gilgamesj op reis uit 1992.
Lezingen bij de tentoonstelling
Op donderdag 31 oktober worden twee lezingen rond de tentoonstelling gehouden. Willemijn Waal, universitair hoofddocent Oude Nabije Oostenstudies, vertelt over het Mesopotamische Gilgamesj-epos en aansluitend gaat Martijn Breuning, voorzitter van de stichting Harry van Kruiningen, in op de kunstenaar en het Gilgamesj-epos. De lezingen worden gehouden in de Vossius-zaal in de Universiteitsbibliotheek, van 17.30 tot 18.30 uur. Inloop is vanaf 17.15 uur. Deelname is gratis, aanmelden is verplicht.
U kunt zich tot en met maandag 28 oktober aanmelden.
AanmeldenMiddle Eastern Library
In de nieuwe Middle Eastern Library brengt Universitaire Bibliotheken Leiden de rijke Bijzondere Collecties, variërend van manuscripten en zeldzame boeken over de islamitische, Hebreeuwse, Semitische en Armeense wereld, collecties over Egyptologie, Assyriologie en het Oude Nabije Oosten, samen met de moderne collecties over het hele Midden-Oosten en de Islam. De Middle Eastern Library is gehuisvest in het Herta Mohr-gebouw naast de Universiteitsbibliotheek en is aan het begin van het academisch jaar 2024-2025 officieel in gebruik genomen. Ter gelegenheid van de nieuwe bibliotheek worden van april tot en met oktober activiteiten voor het belangstellende publiek georganiseerd.