Neem niet gelijk alles aan wat er in een wetenschappelijk tijdschrift staat, leren studenten in deze nieuwe lesmodule
In de rubriek ‘Onderwijsheden’ delen Psychologiedocenten hun belangrijkste inzichten over college geven. Deze maand: Anouk van der Weiden ontwikkelde met een team collega’s en studenten een lespakket kritisch lezen, toepassen en schrijven. ‘Studenten denken: wie ben ík om kritiek te geven op een gepubliceerd artikel?’
Anouk van der Weiden kreeg vooral glazige blikken als ze haar studenten na het schrijven van een discussie-essay vroeg of ze de wetenschappelijke artikelen wel kritisch hadden gelezen. ‘Dan was de eerste reactie: “hoe moet dat dan?” Aanvankelijk frustreerde dat me, tot ik me realiseerde: we hebben jullie dit ook nooit goed onderwezen. Daar moeten we iets mee.’ Ze initieerde de ontwikkeling van de nieuwe module ‘Kritische geletterdheid’; een online lespakket waarin masterstudenten Economische en Consumentenpsychologie in twaalf uur kritischer leren lezen, toepassen en schrijven. Studenten zijn over het algemeen positief en vinden de stof nuttig en inzichtelijk. Vorige maand ontving Van der Weiden met een team collega’s en student-assistenten, onder wie Susana Filgueiras, de facultaire Casimirprijs voor innovatief onderwijs. Welke lessen hebben zij in dit project opgedaan?
Les 1: Studenten zijn onmisbaar bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën
Van der Weiden: ‘We startten ons project met interviews met studenten, zo wilden we erachter komen wat hun opvattingen zijn over kritisch lezen, toepassen en schrijven en welke kennis ontbreekt. Als wij als docenten die interviews zouden doen, krijg je misschien sociaal wenselijke antwoorden en kun je minder de diepte in. Daarom hebben we Susana en Yara (Tobé , student-assistent Economic en Consumer Psychology) vanaf het begin betrokken bij dit proces.’
Filgueiras: ‘Met een gezamenlijk ontworpen interviewschema ondervroegen we 25 studenten. Hoe lazen ze artikelen? Hadden ze bepaalde strategieën? Na de interviews hebben we de antwoorden verwerkt met een thematische analyse. Dat was een nieuwe methode voor mij, in dat opzicht heb ik veel geleerd.’
Van der Weiden: ‘Naast de interviews heb ik met collega’s Coen Wirtz en Hester Ruigendijk literatuuronderzoek gedaan om te ontdekken wat effectieve manieren zijn om kritisch denken en lezen aan te leren. Op basis van de inzichten uit de interviews en het literatuuronderzoek hebben we leerdoelen opgesteld, waarbij we oefeningen ontwikkelden. De student-assistenten waren daarbij ook een klankbord voor ons. Wij kunnen wel allemaal leuke oefeningen bedenken, maar hoe komen die aan bij studenten? Als het te moeilijk is, verlaag je namelijk het zelfvertrouwen van studenten. Precies het tegenovergestelde van wat we wilden bereiken.’
4 vragen over de module 'Kritische geletterdheid'
Hoe is de module opgebouwd?
Deze module is opgezet om studenten te helpen bij het kritisch lezen, toepassen en schrijven van academische teksten. De modules ‘kritisch lezen’ en ‘kritisch toepassen’ zijn momenteel geïntegreerd in vakken van de masterspecialisatie Economische en Consumentenpsychologie. De module ‘kritisch schrijven’ is optioneel en gekoppeld aan de thesis.
Wat vinden studenten ervan?
Uit evaluatie blijkt dat studenten significant meer zelfvertrouwen hebben in kritisch lezen, de module ‘kritisch toepassen’ heeft nog verfijning nodig. Over de module ‘kritisch schrijven’ is nog onvoldoende data om conclusies uit te trekken.
Wie hebben er nog meer meegewerkt aan dit project?
De module is tot stand gekomen met ondersteuning van Mineke van der Salm en Thijmen Zaalberg van SOLO en Chantal de Beun en Maarten van de Ven, beiden werkzaam bij LLinC, het Leiden Learning & Innovation Centre.
Kan ik als docent of student buiten de master Economische & Consumentenpsychologie ook gebruikmaken van de module?
Op dit moment is de module enkel te gebruiken via Brightspace, maar op den duur heeft Van der Weiden de ambitie het lespakket met handleidingen en evaluaties online te delen. Zo kunnen docenten oefeningen aanpassen aan de eigen cursusliteratuur. Heb je interesse in of vragen over het lespakket? Stuur een bericht naar a.van.der.weiden@fsw.leidenuniv.nl.
Les 2: Kritisch lezen, toepassen en schrijven is ook voor studenten niet vanzelfsprekend
Filgueiras: ‘Uit de interviews bleek dat de meeste studenten een goed beeld hadden van wat kritisch lezen inhoudt: literatuur relateren aan eerdere kennis, kijken of argumentatie logisch is, nadenken of er nog andere variabalen van invloed zijn op een conclusie. Maar hoe je dan precies te werk gaat vonden veel medestudenten lastig te omschrijven. Veel van hen dachten dat kritisch lezen ver van de dagelijkse realiteit stond, niet iets wat ze bij opdrachten nodig zouden hebben. Daarin was er veel onzekerheid.’
Van der Weiden: ‘Veel studenten denken ook: wie ben ík om kritiek te hebben op een gepubliceerd artikel? Terwijl juist die kritische vaardigheden impact hebben op het werk dat studenten na hun studie gaan doen. Als je bijvoorbeeld campagnes ontwerpt of beleidsadvies geeft, moet je in staat zijn wetenschappelijke literatuur kritisch te interpreteren en te vertalen naar praktische interventies in nieuwe contexten. Anders kan je beleid verkeerd uitpakken.’
Filgueiras: ‘Een tip die ik zelf uit de module heb gehaald, is dat je echt aandacht moet besteden aan de methode. Veel studenten scannen snel door de methode heen en focussen zich op de resultaten, maar juist daar moet je langzamer lezen. Kijken: is dit goed gedaan? Zijn er andere manieren om deze onderzoeksvraag te beantwoorden? Aan deze tip heb ik bijvoorbeeld veel gehad bij het schrijven van mijn scriptie.’
Les 3: Zet vraagtekens bij wat er in een wetenschappelijk tijdschrift staat
Van der Weiden: ‘Onderzoekers hebben vaak een bepaalde theorie in hun hoofd die ze proberen te bevestigen en niet, of in mindere mate, proberen te ontkrachten. We hebben allemaal blinde vlekken, reviewers hebben dat ook. Daarnaast is het ook zo dat je een theorie op velerlei manieren kan onderzoeken. Maar je doet één experiment, of twee of drie, en kiest daar een methode voor. Als je je experiment op een andere manier had opgezet, had je wellicht ook weer andere bevindingen gedaan. En die bevindingen zijn soms ook voor meerdere interpretaties vatbaar. Dat betekent dat je het niet altijd met de conclusie van de auteurs eens hoeft te zijn.’
Filgueiras: ‘Veel wetenschappelijke literatuur is biased: iedereen schrijft vanuit een bepaald perspectief. Als je kritisch leest, vraag je je af: is dit goed onderbouwd? Als je er vanuit gaat: nou, het is wetenschapplijk dus het is waar, dan zie je die nuance niet.’
Van der Weiden: ‘Met deze module willen we niet alleen extreme voorbeelden laten zien, maar juist het hele spectrum in beeld brengen. We leren studenten niet alles af te kraken, maar juist ook te beoordelen wanneer een artikel heel sterk is. De ene methodologische aanpak is niet per se beter dan een andere, er zijn heel veel smaken. En als je je daar bewust van bent, kun je bewuster voor een methode kiezen en uitleggen waarom je niet voor de andere methode gaat. Het is goed om te onthouden dat één onderzoek op zichzelf nooit de volledige waarheid vertelt.’
Jouw onderwijsheid delen?
Ben je docent bij het Instituut Psychologie en wil je graag vertellen over hoe jij lesgeeft? Of wil je een inspirerende collega nomineren voor de volgende rubriek? Mail dan naar news.psy@fsw.leidenuniv.nl met onderwerp ‘Onderwijsheid’
Stuur bericht