Van ondergronds naar bovengronds, van druk naar digitaal: een symposium over onofficiële poëzie uit China
De Universiteitsbibliotheek Leiden heeft een internationaal unieke collectie onofficiële poëzie uit China. Deze poëzie verschijnt buiten het Systeem en doet dat al zo’n vijftig jaar. Ze is invloedrijk maar tegelijk lastig te vinden, want verspreiding vindt plaats via informele netwerken. Om die paradox aan te pakken staat er sinds 2019 naast de druk-collectie een digitale collectie. Een aanstaande uitbreiding van de digitale collectie voegt zo’n 25.000 bladzijden nieuw materiaal toe en brengt haar in totaal op zo’n 100.000 bladzijden aan tijdschriften, individuele bundels en gezamenlijke bloemlezingen van meerdere auteurs.
Ter ere van de Doe-Het-Zelf traditie van de onofficiële poëzie houdt de bibliotheek op vrijdag 22 november van 15.15 tot 17.oo uur CET een symposium in de Vossiuszaal, gevolgd door een borrel.
Het symposium is toegankelijk voor iedereen. Wilt u erbij zijn? Meld u voor 20 november aan via de onderstaande knop. Het symposium is ook te volgen via livestream. Meld u aan om een link per mail te ontvangen. De link naar de livestream wordt hieronder zichtbaar na het sluiten van de aanmeldingen.
AanmeldenSprekers
Marc Gilbert (Universiteitsbibliotheek Leiden)
Unofficial Poetry Publications from China: Where Every Word Counts.
Zhou Zan (Chinese Academie van Sociale Wetenschappen)
Who Made and Makes the Space for Unofficial Poetry?
Nanne Timmer (Universiteit Leiden)
Unexpected Cuban-Chinese Connections: Poetic Contagions and Samizdat Writing.
Bao Hongwei (Universiteit Nottingham)
Queer Poetic Voices in Unofficial Journals.
Vier sprekers die een liefde voor (het schrijven van) poëzie combineren met andere identiteiten zullen op persoonlijk wijze “terugpraten” tegen de collectie, waarbij alle (kunst)grepen zijn toegestaan, met ruimte voor vragen uit het publiek: Marc Gilbert, curator van de Chinese bijzondere collecties; Zhou Zan, kenner van de Chinese literatuur; Nanne Timmer, kenner van de Cubaanse literatuur; en Bao Hongwei, kenner van queer China (hun affiliaties en de titels van hun bijdragen staan hierboven). Zhou Zan is ook redacteur van Vleugels, een onofficieel tijdschrift voor vrouwenpoëzie, en van een daaraan verbonden serie bundels van vrouwelijke dichters die hopelijk binnenkort onderdeel gaan worden van de digitale collectie. Zhou komt voor het symposium over uit Beijing en kan spreken vanuit haar eigen ervaring binnen de Chinese poëzie-scene. Maghiel van Crevel, die de druk-collectie heeft opgebouwd en het initiatief heeft genomen tot de digitalisering, zal optreden als gespreksleider.
Symfonie van de vuurgod en De derde generatie
In de jongste uitbreiding van de collectie zitten twee parels uit de vroegste jaren. De eerste is Huang Xiangs Symfonie van de vuurgod, geschreven in de ondergrondse tijdens de Culturele Revolutie en uiteindelijk gepubliceerd in 1979. De Symfonie is een product van een groep met de naam Verlichting uit Guiyang; hun tijdschrift ging voorop bij de opbouw van het onofficiële circuit. De tweede is De derde generatie, een tijdschrift uit 1983 onder redactie van Bei Wang en Zhao Ye. Dit is een van de talloze tijdschriften die gemaakt zijn in de provincie Sichuan, en de naam van het tijdschrift leeft voort als het etiket op een van de grootste trends binnen de Chinese poëzie-scene van de late 20e eeuw: Derde-generatie-poëzie.
Beide teksten zijn extreem zeldzaam. De Symfonie is een schenking van Shizhongren, vooraanstaand verzamelaar van onofficiële poëzie binnen China. De derde generatie is een schenking van dichter en criticus Zhong Ming. Als zodanig belichamen deze teksten de steun die de Leidse druk- en digitale collecties genieten binnen de poëzie-gemeenschap in China.
Dichters van ‘80
De serie Dichters van ‘80 is decennia jonger dan de bovengenoemde items en een volstrekt andere toevoeging aan de digitale collectie. De serie werd in de vroege jaren 2000 samengesteld door Chun Sue, beroemd om haar autobiografische rock-n-roll-roman Beijing Doll, en laat zien hoe dichters die geboren zijn in de jaren 1980 oneerbiedig en provocatief werk afscheiden dat critici uit het literarire establishment tot razernij dreef. Zoals het onofficiële publicaties betaamt laten deze werken zich niet vastpinnen als óf afzonderlijke boeken óf de nummers van een tijdschrift. Dit toont een van de vele uitdagingen bij het catalogiseren van materiaal dat zich niet houdt aan de regels: denk aan ISBN/ISSN-nummers (dat will zeggen géén nummers, of namaaknumnmers), eigengereide informatie in het colofon, denkbeeldige uitgeverijen, enzovoort.
Poëzie van het zwarte fluitje
Een vierde item in de jongste uitbreiding van de digitale collectie is de schitterende serie boeken (dus geen tijdschriften) in het Poëzieproject van het zwarte fluitje, gemaakt in de eerste decennia van de 21e eeuw met Hangzhou als thuisbasis. Deze boeken hebben een prachtige vormgeving en illustreren eens te meer de diversiteit van de Doe-Het-Zelf-traditie zoals die ontstaan is temidden van China’s razendsnelle sociaal-economische transformatie. De serie is een voorbeeld van de drievuldige motivering achter de onofficiële poëzie: documentatie, het omzeilen van de censuur en bibliofilie – de musketonhaakjes op Xiao Zhao’s Verbrande bruggen (zie foto) zijn écht.
Poëzie als maatschappelijke praktijk
Wat deze momenten in de Chinese poëzie met elkaar verbindt is een weloverwogen besluit om buiten het Systeem te staan. Daarmee zijn ze onderdeel van een culturele traditie die verwant is met andere literaturen die opereren tegen of buiten het establishment. Voorbeelden zijn samizdat-literatuur in de Sovjetunie, poëzie-workshops om kwetsbare groepen in de hedendaagse VS te emanciperen, allerlei vormen van arbeiderspoëzie op talloze plekken in de wereld, enzovoort. Dit alles komt voort uit de kracht van poëzie als een maatschappelijke praktijk, in China en elders.
Gebruik en steun
De druk- en digitale collecties onofficiële poëzie uit China van de Universiteit Leiden worden gebruikt door lezers, studenten, onderzoekers en vertalers van over de hele wereld. Hun belangstelling voor dit kostbare materiaal wijst op de noodzaak om het veilig te stellen en breed toegankelijk te maken. Dichters en redacteuren in de brongemeenschap wijzen daarbij de weg, en hun steun is cruciaal geweest voor de opbouw van zowel de druk- als de digitale collectie. De gulheid van Dr. Freerk Heule en samenwerking met de bibliotheek van de Fudan-Universiteit in Shanghai hebben het digitaliseringsproject vleugels gegeven.