Geluid is altijd, overal om ons heen: ‘Rust zou eigenlijk een grondrecht moeten zijn’
Tijdens de Week van de Werkstress van 11 t/m 15 november kun je als medewerker meer leren over wat stilte voor je welzijn kan betekenen. Dat we soms behoefte hebben aan wat minder geluid om ons heen is niet zo gek, zegt hoogleraar auditieve cultuur Marcel Cobussen. ‘Ons brein wordt dag en nacht blootgesteld aan auditieve prikkels.’
Dag Marcel, bestaat er wel zoiets als echte stilte?
‘Nee, niet als je stilte zou omschrijven als de absolute afwezigheid van geluid. Er is altijd geluid om ons heen – en je kunt jezelf daar niet voor afsluiten. Ogen kun je nog dichtdoen, maar oren vangen ook ’s nachts nog steeds signalen op. Doordat we dag en nacht worden blootgesteld aan die auditieve prikkels krijgen ons lichaam en brein dus behoorlijk wat te verduren. Ik gebruik zelf daarom nooit het woord stilte, maar eerder geluidsluwte, of rust.’
Waarom is die rust zo belangrijk?
‘Langdurige blootstelling aan veel of hard geluid is niet goed voor ons. Denk maar aan de mensen die rondom Schiphol wonen, al is dat voorbeeld vrij extreem. Eigenlijk geldt voor vrijwel iedereen dat te veel geluid op den duur kan leiden tot vermoeidheid, concentratieverlies en andere klachten. Om aan die dagelijkse overdaad aan prikkels te ontsnappen gaan we bijvoorbeeld op vakantie, trekken we de natuur in, zetten we onze telefoon uit of zetten we een koptelefoon op. Ook stilteretraites worden steeds populairder.’
Wat is het grootste inzicht uit jouw eigen onderzoek naar geluid?
‘Zo’n kortstondig effect van een vakantie of retraite kan zeker heilzaam zijn, maar nog veel beter is het om structureel iets te veranderen aan de omgeving waarin we leven. Een deel van mijn werk bestaat uit het adviseren van gemeentes en andere organisaties over de geluidsinrichting van publieke ruimtes. Hierdoor ben ik gaandeweg tot het inzicht gekomen dat toegang tot rustige, geluidsluwe plekken een soort grondrecht zou moeten zijn. En dat de overheid dus ook een zorgplicht heeft om dat mogelijk te maken. Maar opmerkelijk genoeg ontgaat het ontwikkelaars, architecten en planologen vaak dat je geluid kunt ontwerpen en invloed kunt uitoefenen op hoe een omgeving klinkt.’
Hoe richt je zo’n geluidsluwe plek dan in?
‘Je kunt proberen te zorgen voor minder geluid, maar het begint ermee dat je naar de geluiden die er wel zijn juist heel bewust gaat luisteren alvorens bepaalde ingrepen te doen. Je kunt ongewenste of onprettige geluiden ook maskeren, bijvoorbeeld met het geluid van stromend water. Ook de manier waarop straten zijn ontworpen, kan een rol spelen. In Zuid-Europa hebben oude binnensteden veel kleine, rustige steegjes waar je opeens in een hele andere auditieve omgeving komt dan aan de drukke hoofdweg vijftig meter verderop.’
Tot slot: heb je nog tips voor ons om meer rust op te zoeken tijdens de werkdag?
‘Leiden heeft ook veel mooie kleine straatjes, dus maak vooral een wandeling. Sowieso is het belangrijk om tijdens de werkdag af en toe een andere auditieve ruimte op te zoeken. Daar hoeft het dan niet perse stil te zijn, het gaat erom dat je even iets anders hoort. Maar idealiter zou de inrichting van de werkplek, op kantoor of thuis, waar je elke dag flink wat uren doorbrengt, niet moeten leiden tot de behoefte om deze te ontvluchten. Zo is een kamer die je niet hoeft te delen veel rustiger dan een drukke kantoortuin. Als dat geen optie is, kun je ook denken aan het openzetten van kasten, waardoor bijvoorbeeld boeken een deel van het geluid in zich op kunnen nemen. Of laat meubels door een akoestisch adviseur op een plek plaatsen zodat het geluid verstrooid wordt. En probeer gladde oppervlaktes zoveel mogelijk te minimaliseren, met tapijten, gordijnen of kleedjes.’
Week van de Werkstress 2024: ga de werkstress te lijf met gratis activiteiten
Tijdens de Week van de Werkstress van 11 tot en met 15 november kun je als medewerkers meedoen aan allerlei workshops waarin je leert hoe je werkstress het hoofd kunt bieden en aan je vitaliteit werkt. Denk bijvoorbeeld aan sessies rondom mindfulness, yoga, urban bootcamp en krachttraining voor je brein.
Nieuw op het programma dit jaar zijn workshops rondom de kracht van stilte: niet zomaar een uur meditatie, maar een introductie in wat stilte voor je welzijn kan betekenen. Het doel is om de kracht van stilte te kunnen ervaren en mentaal en fysiek te ontspannen. Je krijgt oefeningen en praktische tips om meer stilte in het dagelijks leven te kunnen integreren.
Ook de werkstress te lijf gaan met gratis activiteiten? Bekijk het programma en schrijf je in.
Tekst: Evelien Flink
Banner: Daria Nepriakhina via Unsplash