Zorgeloze oude dag? Onderzoek van start naar financiële stress onder gepensioneerden
Veel gepensioneerden in Nederland hebben geldzorgen. Sociale wetenschappers van Universiteit Leiden en Universiteit Utrecht ontvangen een Netspar-beurs om te onderzoeken wat deze ouderen kwetsbaar maakt. Ook gaan ze gerichte oplossingen ontwikkelen om hun financiële weerbaarheid te versterken.
‘Ondanks dat we een goed pensioenstelsel hebben in Nederland, raken best wat mensen tijdens hun pensioen in de financiële problemen of ervaren ze stress op dit gebied,’ vertelt Olaf Simonse, onderzoeker van dit project. Zo leeft 2 tot 3 procent van de 65 tot 80-jarigen onder de armoedegrens, onder de 80 tot 90-jarigen is dit zelfs 4 tot 6 procent. 28 procent van de gepensioneerden heeft moeite om rond te komen, en 21 procent van hen maakt zich zorgen over hun financiële situatie. Die geldzorgen kunnen een negatieve invloed hebben op de gezondheid en het welzijn van deze ouderen. Simonse: ‘Het nieuwe pensioenstelsel zorgt voor extra onzekerheid. Daarom willen we onderzoeken wat ervoor zorgt dat mensen tijdens hun pensioen in de stress komen, en hoe we die problemen kunnen voorkomen.'
Over dit onderzoek
Dit onderzoek wordt met 350.000 euro gefinancierd vanuit Netspar, een kennisnetwerk dat wetenschap en pensioen- en verzekeringssector met elkaar verbindt. Ook wordt het project mede-mogelijk gemaakt door een PPS-toeslag van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat vanuit CLICKNL. Simonse werkt samen met collega’s Wilco van Dijk en Marret Noordewier van Universiteit Leiden en Verena Seibel en Mara Yerkes van Universiteit Utrecht. Andere partners zijn ABP/APG, Achmea, RAS, Wijzer in Geldzaken, Pensioenfonds Schoonmaak en Bamberg University en University of Birmingham.
Kwetsbare groepen
Het project loopt van 2025 tot 2027. ‘Eerst gaan we in kaart brengen hoe die kwetsbare groepen eruit zien. Zo weten we dat vrouwen een hoger risico lopen op financiële problemen tijdens hun pensioen, maar dat geldt niet voor alle vrouwen. Hetzelfde geldt voor migranten en zelfstandigen. We willen specificeren welke groepen extra kwetsbaar zijn.’ Hiervoor gaan de wetenschappers kwalitatief onderzoek doen: gepensioneerden interviewen om te begrijpen waar hun uitdagingen liggen. Daarnaast doen ze kwantitatief onderzoek met behulp van data van het CBS, aangevuld met enquêtes. Om te begrijpen wat ouderen financieel kwetsbaar maakt, gaan ze, naast inkomen, ook kijken naar uitgavenpatroon, het subjectief welzijn (hoe mensen zich voelen over hun financiële situatie) en veerkracht. Ook kijken ze naar de verschillende levensloopfactoren die bijdragen aan financiële kwetsbaarheid, zoals opleidingsniveau, werkgeschiedenis en huiseigendom.
Samenwerkingen
In de laatste fase van het onderzoek gaan Simonse en zijn collega’s een gerichte interventies ontwikkelen om aanstaande gepensioneerden financieel weerbaarder te maken. ‘Hiervoor werken we samen met Muzus, een designbureau in Delft dat gespecialiseerd is in het ontwerpen van praktische oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Zij hebben ook meegeschreven aan het onderzoeksvoorstel.’ Voor de werving van participanten gaan de onderzoekers samenwerken met beleidsmakers en professionals uit de pensioenwereld. ‘Eén van onze partners is bijvoorbeeld een pensioenfonds van een schoonmaakbedrijf, waarin veel mensen een klein of onvolledig pensioen hebben. Als er meer partijen uit de pensioenpraktijk willen meedenken over hoe we de weerbaarheid van financieel kwetsbare gepensioneerde kunnen vergroten, komen we daar graag mee in contact.’
Partners uit de pensioenwereld
Ben je werkzaam in de pensioenwereld en sta je in contact met de doelgroep van dit onderzoek (financieel kwetsbare groepen als gepensioneerde vrouwen, migranten of zelfstandigen)? En wil je graag meedenken over hoe deze groep financieel weerbaarder kan worden? Neem contact op met hoofdonderzoekers Olaf Simonse via o.simonse@fsw.leidenuniv.nl of Verena Seibel via v.m.k.seibel@uu.nl.