Onderzoek: Europa steeds vaker doelwit van Russische sabotage
Sinds de invasie van Oekraïne in 2022 voert Rusland een geheime campagne van sabotage tegen Europa. Het projectteam Bewaken en Beveiligen van de Universiteit Leiden heeft de omvang van deze operaties onderzocht en de bevindingen verwerkt in het rapport ‘Russian Operations Against Europe’.
Het rapport biedt een gedetailleerd overzicht van de verscheidenheid en intensiteit van de aanvallen, die zich niet alleen richten op cyberaanvallen en desinformatie, maar zich ook uitbreiden naar fysieke sabotage van kritieke infrastructuur en politieke moorden. Deze operaties zijn de afgelopen drie jaar zowel in schaal als intensiteit toegenomen, met steeds ingrijpendere tactieken. De acties hebben als doel de stabiliteit van Europa te ondermijnen en Oekraïne van cruciale steun af te snijden.
Toename in operaties en intensiteit
Uit het onderzoek blijkt dat het aantal sabotageacties sinds 2022 fors is toegenomen, met een piek in 2024. In dat jaar richtte Rusland zijn pijlen op kritieke infrastructuur, zoals energievoorzieningen, waternetwerken en de burgerluchtvaart. Bovendien werden incidenten geregistreerd zoals aanslagen op DHL vrachtvliegtuigen en een moordpoging op de CEO van Duitse wapenfabrikant Rheinmetall. Hoogleraar terrorisme en politiek geweld dr. Bart Schuurman stelt: ‘Wat we zien is een duidelijke escalatie van Russische tactieken. Deze zijn niet langer beperkt tot cyberaanvallen of propaganda, maar omvatten nu ook acties met directe gevolgen voor de fysieke infrastructuur en de veiligheid van burgers.’
De analyse toont aan dat Rusland steeds verder gaat in het destabiliseren van Europese landen. Waar eerdere operaties zich voornamelijk richtten op desinformatie en cyberaanvallen, tonen recente activiteiten een verschuiving naar hybride oorlogsvoering, inclusief fysieke sabotage en politieke moorden.
Geografische verschuiving en verscherpte doelen
Een ander opvallend patroon is de verschuiving van Russische operaties richting West-Europa. Waar in eerdere jaren vooral Oost-Europese landen zoals de Baltische Staten het doelwit waren, zijn in 2024 Duitsland en Frankrijk de nieuwe prioriteiten geworden. Dit suggereert dat Rusland zijn activiteiten uitbreidt naar steeds meer leden van de Europese Unie, wat de urgentie van een gecoördineerde Europese reactie onderstreept.
Systematische inventarisatie van incidenten
Dit onderzoek maakt gebruik van een systematische aanpak om incidenten van Russische sabotage en ondermijning in Europa in kaart te brengen. Voor het eerst is er een uitgebreide dataset samengesteld, waarin de incidenten zijn gedocumenteerd. De dataset biedt waardevolle inzichten voor beleidsmakers, onderzoekers en het bredere publiek. De resultaten tonen de geografische spreiding van de incidenten en de diversiteit in de gebruikte tactieken. Van economische sabotage tot het verstoren van kritieke infrastructuur, Rusland zet een breed scala aan middelen in om zijn doelen te bereiken.
Gevolgen voor Europa
Het onderzoek benadrukt de noodzaak van een gecoördineerde reactie op hybride dreigingen. Veel landen zijn nog onvoldoende voorbereid op de complexiteit en schaal van de Russische operaties. Schuurman stelt: ‘Europa moet investeren in weerbaarheid en een gezamenlijke strategie ontwikkelen om sabotage en hybride oorlogsvoering effectief te kunnen bestrijden.’
Samenwerking voor Europese veiligheid
Het projectteam hoopt dat de publicatie van dit onderzoek een brede discussie op gang brengt over de Russische dreiging en de noodzakelijke maatregelen om Europa weerbaarder te maken. Het benadrukt de urgentie van een gezamenlijke Europese aanpak om weerstand te bieden tegen de hybride oorlogsvoering van Rusland.
De bevindingen vormen een eerste stap in het begrijpen van de omvang en impact van Russische operaties tegen Europa. De ruwe data van het onderzoek zijn openbaar beschikbaar, en in een infographic worden de belangrijkste resultaten visueel toegelicht. Het onderzoek heeft brede media-aandacht gekregen, met artikelen in onder andere NRC, De Volkskrant, Trouw, EenVandaag en Foreign Policy.
Het is een oproep aan beleidsmakers om strategisch samen te werken en de nodige stappen te ondernemen om vitale infrastructuur en publieke voorzieningen te beschermen, zodat Europa zich effectief kan wapenen tegen toekomstige sabotage en hybride oorlogsvoering.