Danny Mekić wint Felipe Rodriquez Award voor succesvolle rechtszaak tegen X
Danny Mekić heeft op 13 februari de Felipe Rodriquez Award van Bits of Freedom gewonnen. De promovendus won de prijs voor het succesvol aanklagen van X nadat hij door het sociale media platform een ‘shadowban’ kreeg opgelegd.
Mekić ontving de prijs tijdens de jaarlijkse Big Brother Awards van Bits of Freedom, een internationale organisatie die zich inzet voor een open en rechtvaardige informatiesamenleving. Samen met hem ontving ook voormalig Europarlementariër Marietje Schaake de Felipe Rodriquez Award. Schaake kreeg de prijs vanwege het aankaarten van de gebrekkige democratische controle op Big Tech bedrijven in haar boek De tech coup.
‘Het was een grote verrassing toen ik een paar weken geleden bericht kreeg dat de organisatie deze prijs aan mij wilde uitreiken. De eer was nog groter om de prijs te ontvangen naast iemand die zoveel heeft betekend voor de digitale vrijheden van burgers in de Europese Unie en ver daarbuiten.’
Internetpionier
De Felipe Rodriquez Award werd in 2015 door Bits of Freedom in het leven geroepen om iemand in het zonnetje te zetten die een buitengewone bijdrage heeft geleverd aan het beschermen van onze rechten. De prijs is vernoemd naar een pionier van het Nederlandse internet: Felipe Rodriquez. Als oprichter van XS4ALL, de eerste particuliere internetprovider, hielp Rodriquez met het toegankelijk maken van het internet voor een breed publiek. In 1995 was hij ook de initiatiefnemer van het Meldpunt Kinderporno, dat vandaag de dag nog steeds een belangrijk instrument is bij de bestrijding van kindermisbruik.
‘Om gezien te worden als ‘voorvechter’ als je je grondrechten uitoefent en een rechtszaak wint, stemt me weemoedig. Dat dat zo bijzonder wordt gevonden, onderstreept hoe moeilijk mensen het ervaren om hun rechten uit te oefenen (en toegegeven, dat is het ook). Het zou veel normaler moeten zijn dat we de rechten die we hebben ook mogen en kunnen uitoefenen’, vertelt Mekić.
Shadowban
De promovendus doelt op de succesvolle rechtszaak die hij aanspande tegen X voor de praktijken van shadowbanning, waarvoor hij de eervolle prijs won. ‘Een shadowban is een heimelijk opgelegde maatregel, vaak op grote onlineplatforms’, legt Mekić uit. ‘Als je een shadowban krijgt op bijvoorbeeld X, voorheen Twitter, dan zie jij de berichten van andere gebruikers nog wel, maar zij jouw berichten en account niet of minder vaak.’
Grote platform zijn verplicht om je als gebruiker hierover te informeren op grond van de Verordening digitale diensten (DSA), maar doen dit niet altijd. Volgens de promovendus zijn dergelijke notificaties wel van belang: ‘Platforms willen liever niet dat gebruikers dit kunnen controleren, omdat ze dan klachten kunnen indienen of naar de rechter stappen. Liever gaan zulke platforms stilletjes hun eigen gang.’
Rechtszaak
Mekić werd zelf slachtoffer van een shadowban toen hij een artikel schreef in De Volkskrant over een advertentiecampagne van de Europese Commissie die niet voldeed aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). ‘Nadat ik mijn bevindingen op Twitter deelde, kreeg ik van andere gebruikers te horen dat ik niet langer vindbaar was, en mijn berichten minder zichtbaar. Omdat ik geen reactie kreeg op e-mails en een aangetekende brief, en ook op mijn inzageverzoek op grond van de AVG nagenoeg geen reactie kwam, heb ik besloten de zaak voor te leggen aan de rechter.’ De rechter gaf de promovendus op grond van de AVG en DSA gelijk. Hiermee werd bevestigd dat grote platformen zoals X gebruikers niet mogen shadowbannen zonder ze daar zelf van op de hoogte te brengen.
Volgens de promovendus is het belangrijk om niet te accepteren dat grote bedrijven geldende wetten en regels gaan bepalen of omzeilen met hun ongelimiteerde (juridische) budgetten. ‘De enige manier om dit te stoppen is reguleren, en dan vooral daar waar het raakt: het verdienmodel. Ik ben steeds meer voorstander aan het worden van het verbieden van algoritmische tijdslijnen.’ Volgens Mekić is dit de beste manier waarop mensen zelf weer kunnen bepalen wat ze iedere dag urenlang consumeren, in plaats van de winstmaximalisatie-gedreven algoritmes van een handjevol bedrijven.
Big Brother Awards
De Big Brother Awards worden ieder jaar uitgereikt door Bits of Freedom. Hiermee vraagt de organisatie aandacht voor personen, bedrijven en overheden die in dat jaar grove inbreuken hebben gemaakt op de privacy van burgers. Het publiek stemt op kandidaten voor de Publieksprijs. Zo bepalen zij wie de grootste privacyschender van het jaar wordt. Een vakjury reikt de Expertprijs uit. Dit jaar ging de Publieksprijs naar de Minister van Financiën en de Expertprijs naar DPG Media.