In memoriam: Prof.dr. Henk Versnel (1936-2025)
Met grote droefenis heeft Universiteit Leiden kennisgenomen van het overlijden van prof. dr. Henk Versnel (1936-2025).
Henk Versnel studeerde in Leiden en promoveerde aldaar in 1970 op het nog altijd geciteerde Triumphus: an inquiry into the origin, development and meaning of the Roman triumph. Na een periode als leraar Klassieke Talen werd hij in 1977 benoemd als Lector op het gebied van de Oude Geschiedenis (Universiteit Leiden). Vanaf 1979 tot 2000 was hij Gewoon Hoogleraar.
Zijn wetenschappelijke werk betrof de mentaliteitsgeschiedenis en in het bijzonder de antieke religie. Zijn talloze publicaties op dit terrein culmineerden in Coping with the gods: wayward readings in Greek theology (2011). Versnel’s uitzonderlijke wetenschappelijke kwaliteiten vonden erkenning in zijn toelating tot de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, een eredoctoraat aan de Universiteit van Heidelberg (Duitsland) en zijn benoeming tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Henk Versnel overleed op de 450ste dies natalis van de universiteit waarmee zijn carrière onlosmakelijk verbonden was.
Henk was een bevlogen denker, spreker en schrijver. Zijn uitgangspositie was dat begrippen en ideeën uit de sociale wetenschappen (oud)historici kunnen helpen hun onderwerp te begrijpen. In zijn denken over religie in de antieke wereld maakte hij ruimte voor inconsistentie: zijns inziens was het niet alleen onnodig, maar ook onverantwoord om alle contradicties in de bewaard gebleven bronnen glad te strijken. Ogenschijnlijk tegenstrijdige overtuigingen bestonden - en bestaan - naast elkaar en dat is volstrekt normaal.
Met zijn aanstekelijke colleges heeft Henk Versnel generaties studenten geïnspireerd. Als kundig verteller bracht hij de Oudheid op een kleurrijke manier tot leven. Oud-studenten van Henk herinneren zich zijn veeleisendheid tijdens colleges; hij eiste niet alleen veel van hen, maar ook van zichzelf. Zijn colleges werden gekenmerkt door humor, polemiek, kennis en overgave aan het vak.
Als schrijver wilde hij niet alleen ‘rechtuit’ tot de kern van de zaak komen, maar ook zijn lezer overtuigen. Om dit laatste doel te bereiken gebruikte Henk soms omwegen waarvan de nietsvermoedende lezer het nut vaak pas later zou inzien, en vrijwel altijd de zijn werk kenmerkende, zeer uitgebreide, voetnoten. Tot de kern van de zaak komen en overtuigen leken hierdoor voor de lezer soms met elkaar in strijd te zijn, maar bestonden voor Versnel zij aan zij.[1]
Hij dacht ook graag na over werk van anderen, getuige zijn jarenlange inzet als redacteur van ‘de Groene Serie’, Religions in the Graeco-Roman World (en haar voorgangers) bij de Leidse uitgeverij Brill. Dit redacteurschap zag Versnel, naast zijn eigen publicaties en onderwijs, als zijn voornaamste bijdrage aan het vakgebied.
Wie Henk tegenkwam, vergat hem niet snel; en wie zijn vele boeken en artikelen las, vergat zijn geleerdheid niet snel. Door zijn overlijden verliezen wij een markant en toonaangevend mens en collega.
[1] ‘Dat klinkt wat vreemd en de combinatie van deze twee uitspraken heeft onder de commentatoren van deze druk besproken tekst tot levendige ongerustheid aanleiding gegeven.’ H.S. Versnel, De tyrannie verdrijven? Een les in historische ambiguïteit (oratie Universiteit Leiden) (Leiden 1978) 5.