Gezonde balans tussen financiering en juridische autonomie van internationale gerechtshoven
Internationale gerechtshoven (ICT’s) zijn financieel afhankelijk van de landen die ze oprichten, wat een risico vormt voor ongewenste staatsinvloed op de juridische rechtsgang. In haar proefschrift onderzoekt Maria Manolescu mechanismen die de rechterlijke onafhankelijkheid waarborgen, zodat rechters zonder externe inmenging kunnen oordelen.
ICT’S zijn verantwoording verschuldigd aan de staten die ze financiering toekennen over hoe ze publiek geld besteden. Dit kan er potentieel toe leiden dat landen zich bemoeien met de gerechtelijke processen, wat de onafhankelijkheid van de rechtspraak zou kunnen beïnvloeden.
Vrijdag 14 februari verdedigt Maria Manolescu haar proefschrift :‘Balancing Powers: Safeguarding Judicial Independence and Promoting Accountability of International Courts through Financial Governance.’
Maria Manolescu: 'Financiële governance is geen kwestie van euro’s en centen. Het gaat juist over het balanceren van soms concurrerende en ogenschijnlijk tegengestelde handelingen van macht en controle.'
Vergelijking ICT’s en hun begrotingsprocessen
Voor haar onderzoek analyseerde Maria Manolescu de financiële governance van zeven verschillende internationale hoven en tribunalen en vergeleek de verschillende begrotingsprocessen. Daarin constateerde zij cruciale verschillen in aanpak.
Zo hanteert het Internationaal Zeerechttribunaal (ITLOS) bijvoorbeeld een relatief eenvoudig begrotingsproces: het tribunaal stelt een begroting voor die de vergadering van de verdragsstaten vervolgens beoordeelt en goedkeurt.
Het Internationaal Strafhof in De Haag (ICC) kent daarentegen een veel complexer en langduriger proces, met meerdere beoordelingsniveaus, waaronder een technisch adviesorgaan, werkgroepen van staten en politieke besprekingen. Dit langdurige proces kan leiden tot inefficiëntie, micromanagement, vertragingen en uiteindelijk tot hogere kosten.
Gerechtelijke onafhankelijkheid en financiële controle
Manolescu zag dat financiële staatscontrole over de financiering van internationale hoven potentieel als instrument kan worden ingezet om ICT’s te beïnvloeden. Er zijn voorbeelden uit het verleden waarbij financieringsbeslissingen ogenschijnlijk op politieke overwegingen werden gebaseerd, wat de juridische onafhankelijkheid in gevaar bracht.
Verantwoordingsplicht
Tegelijkertijd erkent Maria de noodzaak van verantwoordingsplicht aan het financiële bestuur van internationale hoven en tribunalen. Hoewel ICT’s hun rechterlijke onafhankelijkheid moeten behouden, mag dit geen excuus zijn om financiële controle te ontwijken. Transparantie en verantwoord financieel beheer zijn essentieel om de geloofwaardigheid van deze instituten te waarborgen. Het is daarom cruciaal om daarin een juiste balans te vinden.
De belangrijkste aanbevelingen
Maria Manolescu doet in haar proefschrift enkele belangrijke aanbevelingen ter verbetering van het financiële bestuur van internationale gerechtshoven en tribunalen. Haar belangrijkste aanbevelingen zijn:
- Verantwoord begrotingstoezicht door staten
Als oprichters en financiers van internationale rechtbanken moeten staten zorgen voor eerlijk en effectief financieel bestuur. Daarvoor dienen staten te handelen naar hun eigen regels en te vermijden dat ze hun politieke macht gebruiken om begrotingsbeslissingen te beïnvloeden. Ook dragen staten de verantwoordelijkheid om de regelgeving aan te passen wanneer verbeteringen nodig zijn. - Erkenning van de unieke en onafhankelijke status van ICT’s
Internationale gerechtshoven vereisen meer autonomie dan andere internationale organisaties. Begrotingsbeslissingen mogen hun gerechtelijke onafhankelijkheid niet ondermijnen, in het bijzonder wanneer hun begroting deel uitmaakt van een bredere begroting van grotere instellingen, zoals de VN. - Een goede balans tussen verantwoordingsplicht en onafhankelijkheid
Hoewel ICT’s verantwoording moeten afleggen over de besteding van belastinggeld, dienen toezichtsmechanismen te worden afgestemd op de specifieke aard van het betreffende gerechtshof en de verschillende activiteiten die binnen het hof plaatsvinden, om ongepaste inmenging te voorkomen. Manolescu beveelt aan dat financiële toetsingsorganen zich beperken tot technische analyses van begrotingsvoorstellen en niet de gerechtelijke beslissingen beïnvloeden.
Een passie voor institutioneel recht
Maria Manolescu’s interesse naar de werking van internationale hoven en hun financiële bestuur werd gewekt door Niels Blokker, hoogleraar Internationaal Institutioneel Recht. Tijdens haar werk bij het ICC in Den Haag na haar masterstudie kreeg ze inzicht in de verschillende manieren waarop het financiële bestuur van internationale hoven is georganiseerd.
Haar onderzoek en bevindingen onderstrepen de complexe relatie tussen staten en hoven en benadrukken de noodzaak van een evenwichtige aanpak van financieel beheer – een aanpak die verantwoording waarborgt zonder de rechterlijke onafhankelijkheid in gevaar te brengen.