In Memoriam: Sabine Luning
Afgelopen donderdag 6 maart is Sabine Luning overleden na een ziekbed van ruim een half jaar. Zij was een bevlogen docent die generaties antropologie-studenten enthousiast heeft gemaakt voor zowel de theoretische kant van wetenschap als voor de praktijk van intensief veldwerkonderzoek. Als onderzoeker heeft zij innovatieve analyses gemaakt over de relatie tussen ritueel en politiek en onderzoek gedaan naar de verwoestende impact van goudwinning op lokale samenlevingen in West-Afrika, als ook de veelzijdigheid van de manier waarop individuen en gemeenschappen zich tot die goudwinning verhouden.
Sabine heeft bijna haar hele leven gestudeerd en gewerkt aan de Universiteit Leiden. Nadat zij in 1977 in Leiden was begonnen met de studie Culturele Antropologie werd zij al snel student-assistent en verdiepte zij zich in de indertijd gangbare structuralistische benadering in Leiden.
Na haar afstuderen werkte zij, vanuit het Directoraat Generaal Internationale Samenwerking (DGIS) enkele jaren in Burkina Faso. In 1991 kwam zij terug naar Leiden om als AiO aan de slag te gaan bij de Onderzoeksschool CNWS (Onderzoeksschool voor Aziatische, Afrikaanse en Amerindiaanse studies). Haar promotie-onderzoek verliep sensationeel. Zij deed onderzoek naar de rituelen van een traditioneel koninkrijk in Burkina Faso, inclusief de opvolging van de oude koning die decennialang had geregeerd en stierf in het vierde jaar van Sabine’s aanstelling. In eerste instantie leek dit uit te monden in een klassieke etnografie, totdat de nieuwe koning een paar weken na zijn inauguratie bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Dat voorval opende allerlei politieke en maatschappelijke wonden die tot dan toe onbesproken waren gebleven, maar die slechts te begrijpen waren met grote kennis van de rituelen. Dat laatste had Sabine en zij moest dit hals-over-kop verwerken in haar proefschrift getiteld Het binnenhalen van de oogst (later vertaald in het Frans). Het was een meesterwerk geworden waarop zij cum laude promoveerde.
Na haar promotie heeft Sabine een decennium gewerkt aan de opbouw van universitaire “graduate” programma’s, met name voor de Onderzoekschool CNWS en het Afrika Studiecentrum Leiden. In die periode heeft zij met veel toewijding tientallen PhD-studenten en Research Master-studenten gecoacht.
In 2007 kreeg Sabine een aanstelling aan het Instituut Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, de plek waar zij ooit was begonnen als student. Daar heeft zij tot haar overlijden gewerkt, eerst als Universitair Docent, later als Universitair Hoofddocent en Graduate Mentor. In die periode heeft Sabine een verpletterende indruk gemaakt op studenten en op collega’s. De antropologie-studenten kozen haar vele malen als “docent-van-het-jaar” en voor haar collega’s was het een plezier om met haar onderwijs te verzorgen; Sabine deelde gul haar kennis en inzichten en was nooit belerend en bleef altijd zeer bescheiden.
Eenzelfde generositeit kenmerkte Sabine als onderzoeker. Zij betrok graag (oude en nieuwe) collega’s bij de onderzoeksprojecten die zij opzette rondom de impact van goudwinning en zij gaf daarbij iedereen de ruimte diens eigen expertise in te brengen. Daarnaast was zij onvermoeibaar in het opzetten van nieuwe samenwerkingsverbanden, binnen en (ver) buiten de Universiteit Leiden. Daarbij ging het haar nooit om instituutsvorming; zij werd gedreven door de kwetsbaarheid van de mensen met wie zij onderzoek deed, de zorg voor de individuele studenten en collega’s, en de inhoud van het maatschappelijk debat.
Een ontzettend lieve vriendin en inspirerende collega is veel te vroeg heengegaan. Wij zullen haar missen, maar haar inspiratie zal bij ons voelbaar blijven.
De afscheidsdienst voor Sabine Luning vindt plaats op 14 maart 2025, 15.15 uur in de Jan Steen-aula van het crematorium Rhijnhof, Laan te Rhijnhof 10, Leiden. Iedereen is welkom.
Scan deze code om de dienst via een livestream bij te wonen.
Log in code: HC9K-3JHX
Jan Jansen, namens het Instituut Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie