Studentenwelzijn onderdeel van onderwijsvernieuwing?
Studenten ervaren steeds meer druk tijdens hun studie. Hoe verankeren we hun welzijn goed in ons onderwijs? Welke rol spelen preventie, kennis en kunde? En moeten we studentenwelzijn zien als onderdeel van onderwijsvernieuwing? Beleidsmakers en docenten van verschillende universiteiten gingen hierover in gesprek tijdens de kennisdeeldag ‘Welzijn in het curriculum: denken in mogelijkheden’ op 6 maart.
Minder vergelijken, meer sense of belonging
Keynote spreker Marjolein van de Pol (Radboud UMC) benadrukte hoe onderwijs kan bijdragen aan veerkracht en welzijn. Ze ziet hoe studentenwelzijn wordt verstoord door de nadruk op prestaties en succes en het feit dat ‘alles tegelijk’ gebeurt in deze levensfase. Ook is er vaak een gebrek aan mentale zelfzorg en het uiten van gevoelens. Ook spelen sociale media en taalinflatie een rol. Het studentenwelzijn kun je volgens het Landelijk Kader Studentenwelzijn verbeteren door:
- een sense of belonging;
- preventie;
- meer kennis en kunde;
- betere samenwerking tussen onderwijs en externe instellingen.
Onderwijsvernieuwing in plaats van welzijnsmaatregel
Onderzoeker en key note spreker Maarten Dietz (Radboud Universiteit) vertelde over de implementatie van de leerlijn Persoonlijke en Professionele Ontwikkeling (PPO). Hij richt zich hierbij op het in kaart brengen van obstakels, succesfactoren en best practices. Volgens Maarten moet PPO niet gezien worden als een welzijnsmaatregel, maar als een onderwijsvernieuwing. Een vernieuwing die het welzijn van studenten verhoogt en het academisch onderwijs beter laat aansluiten bij de samenleving.
Van inspiratie naar actie
Naast luisteren was er ook ruimte voor interactie. In korte pitches werden initiatieven gedeeld, gegroepeerd binnen vier belangrijke thema’s:
- Hoe borg je studentenwelzijn in een vol curriculum? De TU Eindhoven deelde hun ervaring met het verankeren van sociale veiligheid als professionele vaardigheid binnen een opleiding. Vanuit de Universiteit Leiden vertelde Sonja Wagenaar over de rol van het mentoraat bij welzijn.
- Studieadviseurs, docenten, mentoren en psychologen spelen allemaal een rol. Hoe zorg je voor een effectieve samenwerking? De Universiteit Twente ontwikkelde een korte cursus well-being waarin studenten werken aan veerkracht en stressmanagement, met meetbaar positieve effecten.
- Studenten verschillen in behoeften en achtergrond. De TU Delft benadrukte de noodzaak van ondersteuning voor hoogbegaafde studenten. Ook introduceerde de TU een empathietraining waarmee docenten met virtual reality in de schoenen kunnen stappen van studenten met autisme.
- Wat werkt wel en wat niet? De TU Delft presenteerde de Persoonlijke Ontwikkelingsweek, waarin studenten reflecteren op hun leerproces. Vanuit de Universiteit Leiden lichtte Eva van der Meer het vak ‘Influence & Me’ binnen het Honoursprogramma toe, waarin veerkracht centraal staat.
Handvatten voor de toekomst
De inzichten van de kennisdeeldag, concrete inzichten en praktische handvatten staan nu in een inspiratiedocument (pdf).
Wat vonden de aanwezigen?
Linda Zwinkels (Projectcoördinator Studentenwelzijn):
'Er zijn zo veel verschillende initiatieven, zowel top-down als bottom-up geïnitieerd. We hebben ze verkend en gedeeld met elkaar. Er zijn veel verschillen tussen instellingen, faculteiten en opleidingen qua integratie van welzijn in het onderwijs. We moeten wel met elkaar goed werken aan de taal. Uiteindelijk komt welzijn erop neer dat een student succesvol de studietijd doorkomt, dat is welzijn. Deze inspiratie en energie van de dag delen we graag breed binnen de Universiteit Leiden.'
Angela van der Lans (Programmamanager Studentenwelzijn):
'We hebben vooral geconstateerd dat de Universiteit Leiden al best ver is, kijk maar naar het mentoraat, vaardigheden als aanknopingspunt en trainingen voor medewerkers en een extra-curriculair aanbod dat je ook kunt integreren in het onderwijs. Er zijn veel mogelijke knoppen om aan te draaien als het gaat om de integratie van welzijn in het onderwijs, er zijn nog geen pasklare oplossingen. Het is duidelijk dat de aanwezigen deze dag erg gewaardeerd hebben. We gaan ons wat mij betreft dan ook beraden op een vervolg.'
Elly van Laar (Well-being Officer FWN):
'De keynote sprekers vond ik erg inspirerend. Wat me vandaag echt is bijgebleven, is het advies om het werken aan welzijn binnen het onderwijs te koppelen aan een onderwijsvisie en het te beschouwen als een onderwijsvernieuwing.'
Eva van der Meer (Studiekeuze-/loopbaanadviseur):
'Welzijn is heel concreet en gaat ons allemaal aan. Het gaat over de vraag hoe wij studenten willen afleveren aan de maatschappij. Dat maakt het een opdracht die door het onderwijs verweven zit. Taal is daarin heel belangrijk en dat kwam vandaag weer goed naar boven. Zowel het aanleren van een rijkere taal aan studenten (er zit meer tussen een ‘chille’ dag en een ‘kut’ dag), als dat wij als beleidsmakers welzijn weer terugbrengen naar de kern: het gaat om persoonsvorming en ontwikkeling. Onderzoeker Maarten Dietz (Radboud Universiteit) sprak zelfs over een onderwijsvernieuwing. Wat mij betreft hebben we al een mooie start gemaakt met het benoemen van de vakoverstijgende vaardigheden. Daarop kunnen we voortbouwen.'