Uitstoot door medicijngebruik bijna verdubbeld in 24 jaar
De uitstoot van broeikasgassen door medicijngebruik is in 24 jaar tijd met 77 procent toegenomen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Universiteit Leiden, gepubliceerd in The Lancet Planetary Health. Sinds 2008 is de efficiëntie bovendien niet meer verbeterd. CML-promovendus en hoofdauteur Rosalie Hagenaars: ‘De beste oplossing is minder medicijnen gebruiken en zo min mogelijk verspillen.’
Mensen denken vaak niet aan de gevolgen voor het milieu wanneer ze pijnstillers, antibiotica of voorgeschreven medicatie innemen. Toch hebben medicijnen een aanzienlijke ecologische voetafdruk. Bovendien blijkt uit dit onderzoek dat de uitstoot van broeikasgassen in de farmaceutische sector veel sneller is gegroeid dan die van de meeste andere industrieën en het wereldwijde gemiddelde.
Focus op het hele systeem, in plaats van op individuele geneesmiddelen
Hagenaars en haar collega’s gebruikten een dataset van de OESO en onderzochten 76 landen, met daarnaast ook gegevens uit de rest van de wereld. Het is voor het eerst dat onderzoekers op zo’n grote schaal de uitstoot door medicijnen kunnen analyseren met echte data.
‘Tot nu toe waren schattingen over medicijnuitstoot vaak losse stukjes informatie, gericht op afzonderlijke medicijnen en niet op het hele systeem’, zegt Hagenaars.
Dankzij een recent uitgebreid databestand van de OESO, met extra gegevens uit Afrika en Zuidoost-Azië, is er nu een completer beeld. ‘Veel andere databases bevatten vooral data uit rijke landen’, voegt mede-auteur Ranran Wang toe.
Groeiende medicijnconsumptie is de grootste oorzaak
De uitstoot door medicijnen neemt vooral toe omdat we er steeds meer van gebruiken. Meer toegang tot medicijnen is natuurlijk goed, maar het zorgt ook voor veel verspilling. ‘Uit ander onderzoek weten we dat 3 tot 50 procent van de medicijnen ongebruikt blijft’, zegt Hagenaars. Dat komt bijvoorbeeld door voorraden die over de datum zijn, te veel voorgeschreven medicatie en grote verpakkingen. In veel landen is het bovendien lastig om ongebruikte medicijnen in te leveren.
Naast verspilling kost het maken van medicijnen veel energie. Omdat de productie steeds meer verspreid over de wereld plaatsvindt, ontstaat meer dan de helft van de uitstoot nu buiten de landen waar de medicijnen uiteindelijk worden gebruikt. Zonder beter toezicht en strengere regels blijven die emissies grotendeels onzichtbaar.
Minder medicijngebruik is de beste oplossing om uitstoot te beperken
Minder medicijnen gebruiken en verspilling tegengaan is ‘de beste manier’ om de uitstoot van de farmaceutische sector te verlagen, stelt Hagenaars. Overheden kunnen hierbij helpen, bijvoorbeeld door programma’s op te zetten om verspilling te verminderen of ongebruikte medicijnen in te zamelen. ‘Dit soort veranderingen komen niet vanzelf op gang, daar is overheidsingrijpen voor nodig’, zegt ze.
Landen kunnen ook van elkaar leren, want de uitstoot door medicijnen verschilt enorm. In rijke landen is de CO₂-voetafdruk per persoon negen tot tien keer zo groot als in armere landen. Zelfs tussen welvarende landen zijn er flinke verschillen. Dit laat zien dat gerichter voorschrijven, efficiëntere productie en slimme beleidsmaatregelen de uitstoot kunnen verlagen zonder dat mensen minder toegang krijgen tot medicijnen.
Bedrijven moeten meer data delen
Om een beter beeld te krijgen van de impact van de farmaceutische sector, moeten bedrijven meer informatie geven over hun uitstoot. Maar dat is lastig, omdat veel gegevens worden afgeschermd vanwege patenten en andere regels.
Ook moeten bedrijven rapporteren over hun zogeheten ‘Scope 3-emissies’. Dit zijn de indirecte uitstootcijfers in de hele productieketen, zowel bij toeleveranciers als na verkoop. In meer dan de helft van de onderzochte regio’s komt meer dan 80 procent van de uitstoot uit deze categorie. ‘We weten nu dat medicijnuitstoot een probleem is, maar zonder betere data en structureel onderzoek blijven oplossingen een gok’, concludeert Wang.
The greenhouse gas emissions of pharmaceutical consumption and production: an input-output analysis over time and across global supply chains is op 19 maart gepubliceerd in The Lancet Planetary Health.