Ammodo Science Award voor Jenneke van der Wal: ‘Juist onbestudeerde talen dragen bij aan theorievorming’
Bij universitair hoofddocent Jenneke van der Wal zat het mee de afgelopen tijd. Na een toegekende Vici- en Una Europa-beurs, mag ze nu ook een Ammodo Science Award in ontvangst nemen. ‘Het is een fijne bevestiging dat ik waardevol werk doe.’
Prima, dacht Van der Wal toen de wetenschappelijk directeur haar vroeg of ze genomineerd mocht worden voor een Ammodo Science Award. Dat word ik toch niet.
Ze werd het wél. Op 7 mei krijgt ze de prijs uitgereikt voor haar onderzoek naar de manier waarop talen informatie overbrengen en wat ons dat vertelt over de manier waarop mensen denken en communiceren. Van de Wal richt zich daarbij bewust op Afrikaanse talen. ‘Zo’n 30% van alle talen wordt gesproken in Afrika. Als je het menselijk taalvermogen wilt begrijpen en de brede variatie daarin, kun je die niet weglaten.’
Juist onbestudeerde talen dragen bij
Toch waren de vaak Europese taalkundigen lange tijd vooral geïnteresseerd in het Engels en andere omringende talen. Van der Wal: ‘Later kwam daar het Chinees bij en inmiddels zijn gelukkig heel veel mensen bezig met Afrikaanse talen. Ik ben dus zeker niet de eerste, maar het blijft een feit dat de meeste taalwetenschappers zich bezighouden met de grote, bekende talen, terwijl juist de onbekendere talen veel kunnen bijdragen aan de theorievorming.’
Zelf verdiepte Van der Wal zich in de Bantoetalen, die in grote delen van zuidelijk Afrika worden gesproken. Ze ontdekte onder meer dat de sprekers van deze talen nieuwe of verrassende informatie anders overbrengen dan in veel andere talen. Waar we in het Nederlands bijvoorbeeld een klemtoon nodig hebben – JIJ hebt het gedaan – kunnen sprekers van Bantoetalen deze informatie direct in de werkwoordsvorm of de woordvolgorde verwerken.
Vuur brandend houden
Van der Wal: ‘Ik vind het fascinerend hoe je al die taalregels verwerft terwijl je opgroeit, er misschien nooit over nadenkt, maar ze wel voortdurend toepast. Als taalkundige probeer ik die impliciete grammatica expliciet te maken. Daarbij ben ik vooral geïnteresseerd in welke talige strategieën de spreker gebruikt om de aandacht en kennis van de gesprekspartners te managen, en hoe die strategieën op hun beurt een fundamenteel onderdeel worden van de grammatica. Hoe gebeurt dat in verschillende talen? Als ik daarover nadenk, voel ik meteen een vuurtje gaan branden.’
De Ammodo Science Award stelt haar de komende jaren in staat om dat vuur brandend te houden. ‘Het fijne aan deze award is dat het geld vrij mag worden ingezet voor mijn onderzoek’, legt Van der Wal uit. ‘Ik kan het dus verbinden aan een van de andere projecten die al lopen, bijvoorbeeld door een promovendus aan te nemen.’
Samenwerking
Zelf is ze vooral blij met de erkenning. ‘In de academische wereld wordt er aan alle kanten aan je getrokken, waardoor je soms het gevoel kunt krijgen dat je het nooit goed genoeg doet. Dat ik in korte tijd een grant, een onderzoeksproject en deze prijs krijg toegekend, is een fijne bevestiging dat ik zinvol werk doe, zeker in deze tijden waarin de Afrikaanse talen in Nederland onder druk staan.’
Tegelijkertijd maakt al die lof haar soms wat ongemakkelijk. Van der Wal: ‘Ten eerste sta ik op de schouders van voorgangers die een enorme diversiteit aan talen hebben geanalyseerd en theoretische modellen voorgesteld. Ten tweede heb ik met allerlei mensen samengewerkt in de afgelopen jaren, van taalkundigen in Oost-Afrika tot neurolinguïsten en mijn collega’s bij het LUCL. De award is misschien individueel, maar in het onderzoek hebben we elkaar nodig.’
Meer over het onderzoek van Van der Wal is te vinden op de Ammodo-website.