Archeologen ontdekken verontrustende tekenen van bijlenverslaving in de Nederlandse prehistorie: 'Het heeft Nederland minstens twee millennia teruggezet'
Maak je je zorgen over je smartphoneverslaving? Geloof ons, het had veel erger kunnen zijn... Een schokkende ontdekking, gedaan door een interdisciplinair team van specialisten van de Universiteit Leiden, onthulde dat neolithische mensen zwaar verslaafd waren aan stenen bijlen. De bijlen werden onder gruwelijke omstandigheden geproduceerd in vuursteenwinningsgebieden in het lokale zuiden (met name in Zuid-Limburg).
Bijlenverslaving
Archeologen gingen ervan uit dat deze bijlen werden gebruikt voor houtbewerking en het rooien van bossen. Maar een microslijtagestudie van neolithische bijlen in West-Nederland toonde aan dat de bijlen niet voor dergelijke doeleinden werden gebruikt. Steevast vertoonden de bijlen uitgebreide hanteringssporen. Promovendus Lasse van den Dikkenberg, die gespecialiseerd is in microslijtage-analyse en Neolithische verslavingen, merkt op: 'Het lijkt erop dat mensen het gewoon leuk vonden om bijlen vast te houden, te hanteren en ernaar te kijken.'
Uit osteologische analyses van skeletten uit de regio bleek verder dat mensen zo'n 5 tot 8 uur per dag alleen maar naar bijlen 'staarden'. De bijlenverslavingsgolf bereikte epidemische proporties rond 3000 v. Chr. Mensen besteedden zoveel tijd aan het kijken naar hun bijlen dat ze hun akkers en boerderijdieren begonnen te verwaarlozen. De mensen van de Vlaardingencultuur keerden zelfs gedeeltelijk terug naar een jager-verzamelaar levensstijl om meer tijd over te houden om naar hun bijlen te kijken.
Zoning out
Zodra mensen kennismaakten met gepolijste bijlen leken ze 'uit te zones', legt Van den Dikkenberg uit, 'en verwaarloosden ze dagelijkse karweitjes en sociale contacten. Technologisch gezien heeft de epidemie Nederland minstens twee millennia teruggezet.'
Deze gepolijste stenen fungeerden als fysieke en metafysische spiegels. Als je goed naar een gepolijste bijl kijkt, kun je je eigen spiegelbeeld zien, en we kunnen ons voorstellen dat het belangrijke instrumenten waren voor zelfreflectie. Bij gebrek aan fotografie waren deze bijlen de enige draagbare apparaten waarmee mensen naar zichzelf konden kijken. Het zal voor sommigen van ons moeilijk zijn om deze obsessie met het zelf te begrijpen, maar het lijkt erop dat voor Neolithische mensen het meest gekoesterde bezit een draagbare selfie was.