De Postkoloniale Podcast: Het kolonialismedebat – met Martin Bossenbroek
Nederland is sinds de Tweede Wereldoorlog veranderd in een multi-etnische samenleving. Mede onder invloed daarvan wordt het meer en meer gedwongen kritisch naar zichzelf en zijn verleden te kijken. Steeds vaker klinkt de roep om de overheersende visie die Nederland lange tijd op zijn koloniale verleden had bij te stellen, in het bijzonder de visie op Nederlands-Indië.
In de postkoloniale podcast gaan Rick Honings, Scaliger-hoogleraar, en Coen van ’t Veer, docent-onderzoeker, van de Universiteit Leiden met gasten in gesprek over hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 22 van De postkoloniale podcast spreken zij met Martin Bossenbroek over het kolonialismedebat. Het Nederlandse kolonialisme moet volgens hem veel meer worden gezien in de context van de wereldgeschiedenis. Maar wat betekent dat concreet voor de omgang met die beladen geschiedenis?
Dat de tijden veranderd zijn, blijkt ook uit het feit dat koning Willem-Alexander in 2020 zijn excuses aan Indonesië aanbood voor het Nederlandse geweld tijdens de dekolonisatieoorlog. Na het publiceren van de conclusies van het grootschalige onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950 (OBGOI) in 2022 bood de toenmalige minister-president Mark Rutte zelfs zijn ‘diepe’ excuses aan voor het stelselmatige en wijdverbreide extreme geweld van Nederlandse zijde in die jaren en het consequent wegkijken door vorige kabinetten.
Nederland lijkt diep doordrongen te zijn van schuldbesef over het kolonialisme. Gert Oostindie, een van de leiders van het ODGOI-project, publiceerde vervolgens zijn boek Rekenschap. Het koloniale verleden, excuses en herstel (2023). Van Adriaan van Dis verscheen het essay De kolonie mept terug, Over witte arrogantie en voortschrijdend inzicht (2024). Beiden pleiten voor een bredere blik op het verleden, zodat ook andere geluiden dan die van de witte Nederlander een plaats krijgen.
Gast
Martin Bossenbroek studeerde in 1980 cum laude af in geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij promoveerde in 1992 aan de Universiteit Leiden op het proefschrift Volk voor Indië. De werving van Europese militairen voor de Nederlandse koloniale dienst 1814-1909. Hierna was hij onder andere directielid van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en docent aan de Universiteit Utrecht. In 2013 won Bossenbroek de Libris Geschiedenis Prijs voor zijn boek De Boerenoorlog. In 2020 verscheen De wraak van Diponegoro. Begin en einde van Nederlands-Indië, waarin hij de Java-oorlog (1825-1830) en de dekolonisatieoorlog (1945-1949) beschrijft aan de hand van de biografieën van vier hoofdrolspelers: Diponegoro, Hendrik Merkus de Kock, Soekarno en Huib van Mook. De wraak van Diponegoro werd ook vertaald in het Indonesisch. Ook voor De Zanzibardriehoek, zijn boek uit 2023 over de laatste episode in de slavernijgeschiedenis, ontving Bossenbroek de Libris Geschiedenis Prijs. In 2024 verscheen Kolonialisme! De vloek van de geschiedenis, dat veel stof heeft doen opwaaien.
Afleveringen
De afleveringen worden gepubliceerd op De postkoloniale podcast, het kanaal van Universitaire Bibliotheken Leiden. Dit is het tweede seizoen en er verschijnen weer zes nieuwe afleveringen. De nieuwste aflevering en de eerdere afleveringen kunnen nu worden beluisterd via de volgende kanalen:
De postkoloniale podcast is een initiatief van Rick Honings en Coen van ’t Veer. Beiden zijn redacteur van de in 2021 verschenen literatuurgeschiedenis De postkoloniale spiegel. De Nederlands-Indische letteren herlezen en van het wetenschappelijke tijdschrift Indische Letteren. De podcast komt voort uit het door Rick Honings geleide NWO Vidi-project Voicing the Colony. Travelers in the Dutch East Indies, 1800-1945.