Student schoont archiefdata op en onthult twee stellaire cocons
Tijdens het bestuderen van zestien jaar aan meetgegevens van jonge sterren ontdekte de Leidse masterstudent Sam de Regt dat twee van die sterren nog gehuld waren in geboortewolken. Nog niet eerder bracht iemand deze twee sterren zo scherp in beeld. Hij publiceert zijn opschoonmethode en de nieuwe afbeeldingen van de twee sterren in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
Toen Sam de Regt college volgde bij Matthew Kenworthy en Christian Ginski (nu University of Galway, Ierland), leek het hem interessant om voor zijn masterscriptie de zogeheten PDI-methode te onderzoeken. PDI staat voor Polarimetric Differential Imaging. Hiermee kunnen sterrenkundigen onderscheid maken tussen het extreem heldere, ongepolariseerde licht van een ster en het vage, gepolariseerde licht dat weerkaatst van stofdeeltjes die zich in een schijf rond de ster bevinden. In zulke stofschijven ontstaan planeten.
Normaal gesproken wordt het vage licht van de stofschijf overstemd door het overweldigende licht van de bijbehorende ster. Stofschijven zijn daarom lastig te zien. Door met de PDI-methode het ongepolariseerde licht als het ware weg te filteren, kun je de stofschijven zichtbaar maken.
Hoe zit dat? Gepolariseerd licht
Het licht dat direct van een lichtbron komt, zoals een ster, is onaangetast. Hierdoor trillen de lichtgolven in alle mogelijke richtingen. Dit heet ongepolariseerd. Wanneer het licht ergens doorheen schijnt, zoals in dit geval een schijf van stof en gas, dan wordt het licht als het ware ‘verstrooid’ door deze deeltjes. De lichtgolven trillen dan in een bepaalde voorkeursrichting. Dit is gepolariseerd licht.
Sterren stonden stiekem al op beeld
Ginski en Kenworthy stelden aan De Regt voor om het archief van het NACO-instrument opnieuw te analyseren. Dat instrument bevond zich van 2003 tot 2019 op de Very Large Telescope in Chili en bevat gegevens van 57 jonge sterren.
Na het opschonen van de beelden ontdekte de De Regt stofschijven bij twintig bekende sterren. Tot zijn verrassing bleken er naast die twintig nog twee andere sterren met stofstructuren afgebeeld te zijn: YLW 16A en Elia 2-21. Deze protosterren bevinden zich op zo'n 360 lichtjaar in de richting van het sterrenbeeld Slangendrager. De sterren waren al bekend, maar nu dus ook in beeld gebracht op deze archiefdata.
Opgepoetste data openbaar beschikbaar
‘Ik vind het supertof dat we twee nieuwe afbeeldingen van deze sterren in hun cocon hebben gevonden,’ zegt De Regt. ‘En verder hebben we een nieuwe standaardprocedure ontwikkeld waarmee we de data hebben gereduceerd. Die zijn nu openbaar beschikbaar via een Zenodo-archief.’ Afstudeerbegeleider Kenworthy voegt toe: ‘Zo kunnen andere astronomen deze data ook gebruiken en er nieuw leven in blazen. Het is een goed voorbeeld van het openscience-principe.’
PhD-onderzoek naar exoplaneten
Dat Sam dit in een paar maanden voor elkaar heeft gekregen is fantastisch, zegt afstudeerbegeleider Christian Ginski. 'Zoiets maken we niet vaak mee.' De Regt is inmiddels PhD-student, nog steeds in Leiden. Hij onderzoekt nu hoe de vorming van exoplaneten sporen achterlaat in hun atmosferen.
Wetenschappelijk artikel en opgeschoond archief
Polarimetric Differential Imaging with VLT/NACO. A comprehensive PDI pipeline for NACO data (PIPPIN). Door: S. de Regt, C. Ginski, M.A. Kenworthy, C. Caceres, A. Garufi, T.M. Gledhill, A.S. Hales, N. Huelamo, Á. Kóspál, M.A. Millar-Blanchaer, S. Pérez & M.R. Schreiber. Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics. [origineel (zodra gepubliceerd) | preprint (pdf) | Zenodo-archief]
Zie ook het originele persbericht op astronomie.nl